ശ്ലോകാര്ഥ : — [ഏകഃ അപി ] ആത്മാ ഏക ഹൈ, തഥാപി [വ്യവഹാരേണ ] വ്യവഹാരദൃഷ്ടിസേ ദേഖാ ജായ തോ [ത്രിസ്വഭാവത്വാത് ] തീന-സ്വഭാവരൂപതാകേ കാരണ [മേചകഃ ] അനേകാകാരരൂപ (‘മേചക’) ഹൈ, [ദര്ശന-ജ്ഞാന-ചാരിത്രൈഃ ത്രിഭിഃ പരിണതത്വതഃ ] ക്യോംകി വഹ ദര്ശന, ജ്ഞാന ഔര ചാരിത്ര — ഇന തീന ഭാവോംരൂപ പരിണമന കരതാ ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ശുദ്ധദ്രവ്യാര്ഥിക നയസേ ആത്മാ ഏക ഹൈ; ജബ ഇസ നയകോ പ്രധാന കരകേ കഹാ ജാതാ ഹൈ തബ പര്യായാര്ഥിക നയ ഗൌണ ഹോ ജാതാ ഹൈ, ഇസലിഏ ഏകകോ തീനരൂപ പരിണമിത ഹോതാ ഹുആ കഹനാ സോ വ്യവഹാര ഹുആ, അസത്യാര്ഥ ഭീ ഹുആ . ഇസപ്രകാര വ്യവഹാരനയസേ ആത്മാകോ ദര്ശന, ജ്ഞാന, ചാരിത്രരൂപ പരിണാമോംകേ കാരണ ‘മേചക’ കഹാ ഹൈ .൧൭.
അബ, പരമാര്ഥനയസേ കഹതേ ഹൈം : —
ശ്ലോകാര്ഥ : — [പരമാര്ഥേന തു ] ശുദ്ധ നിശ്ചയനയസേ ദേഖാ ജായേ തോ [വ്യക്ത -ജ്ഞാതൃത്വ-ജ്യോതിഷാ ] പ്രഗട ജ്ഞായകത്വജ്യോതിമാത്രസേ [ഏകകഃ ] ആത്മാ ഏകസ്വരൂപ ഹൈ, [സര്വ-ഭാവാന്തര-ധ്വംസി-സ്വഭാവത്വാത് ] ക്യോംകി ശുദ്ധദ്രവ്യാര്ഥിക നയസേ സര്വ അന്യദ്രവ്യകേ സ്വഭാവ തഥാ അന്യകേ നിമിത്തസേ ഹോനേവാലേ വിഭാവോംകോ ദൂര കരനേരൂപ ഉസകാ സ്വഭാവ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ [അമേചകഃ ] ‘അമേചക’ ഹൈ — ശുദ്ധ ഏകാകാര ഹൈ .
ഭാവാര്ഥ : — ഭേദദൃഷ്ടികോ ഗൌണ കരകേ അഭേദദൃഷ്ടിസേ ദേഖാ ജായേ തോ ആത്മാ ഏകാകാര ഹീ ഹൈ, വഹീ അമേചക ഹൈ .൧൮.
ആത്മാകോ പ്രമാണ-നയസേ മേചക, അമേചക കഹാ ഹൈ, ഉസ ചിന്താകോ മിടാകര ജൈസേ സാധ്യകീ സിദ്ധി ഹോ വൈസാ കരനാ ചാഹിഏ, യഹ ആഗേകേ ശ്ലോകമേം കഹതേ ഹൈം : —
ശ്ലോകാര്ഥ : — [ആത്മനഃ ] യഹ ആത്മാ [മേചക-അമേചകത്വയോഃ ] മേചക ഹൈ — ഭേദരൂപ
൪൮