ଯୋ ହି ନାମ ଫଲଦାନସମର୍ଥତଯା ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂଯ ଭାଵକତ୍ଵେନ ଭଵନ୍ତମପି ଦୂରତ ଏଵ ତଦନୁଵୃତ୍ତେରାତ୍ମନୋ ଭାଵ୍ଯସ୍ଯ ଵ୍ଯାଵର୍ତନେନ ହଠାନ୍ମୋହଂ ନ୍ଯକ୍କୃତ୍ଯୋପରତସମସ୍ତଭାଵ୍ଯଭାଵକସଂକ ରଦୋଷତ୍ଵେନୈକତ୍ଵେ ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣଂ ଵିଶ୍ଵସ୍ଯାପ୍ଯସ୍ଯୋପରି ତରତା ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷୋଦ୍ଯୋତତଯା ନିତ୍ଯମେଵାନ୍ତଃପ୍ରକାଶମାନେନାନପାଯିନା ସ୍ଵତଃସିଦ୍ଧେନ ପରମାର୍ଥସତା ଭଗଵତା ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵେନ ଦ୍ରଵ୍ଯାନ୍ତରସ୍ଵଭାଵଭାଵିଭ୍ଯଃ ସର୍ଵେଭ୍ଯୋ ଭାଵାନ୍ତରେଭ୍ଯଃ ପରମାର୍ଥ- ତୋଽତିରିକ୍ତମାତ୍ମାନଂ ସଂଚେତଯତେ ସ ଖଲୁ ଜିତମୋହୋ ଜିନ ଇତି ଦ୍ଵିତୀଯା ନିଶ୍ଚଯସ୍ତୁତିଃ .
ଏଵମେଵ ଚ ମୋହପଦପରିଵର୍ତନେନ ରାଗଦ୍ଵେଷକ୍ରୋଧମାନମାଯାଲୋଭକର୍ମନୋକର୍ମମନୋଵଚନକାଯ- ସୂତ୍ରାଣ୍ଯେକାଦଶ ପଂଚାନାଂ ଶ୍ରୋତ୍ରଚକ୍ଷୁର୍ଘ୍ରାଣରସନସ୍ପର୍ଶନସୂତ୍ରାଣାମିନ୍ଦ୍ରିଯସୂତ୍ରେଣ ପୃଥଗ୍ଵ୍ଯାଖ୍ଯା- ତତ୍ଵାଦ୍ଵଯାଖ୍ଯେଯାନି . ଅନଯା ଦିଶାନ୍ଯାନ୍ଯପ୍ଯୂହ୍ଯାନି .
ଗାଥାର୍ଥ : — [ଯଃ ତୁ ] ଜୋ ମୁନି [ମୋହଂ ] ମୋହକୋ [ଜିତ୍ଵା ] ଜୀତକର [ଆତ୍ମାନମ୍ ] ଅପନେ ଆତ୍ମାକୋ [ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵାଧିକଂ ] ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵକେ ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯଭାଵୋଂସେ ଅଧିକ [ଜାନାତି ] ଜାନତା ହୈ [ତଂ ସାଧୁଂ ] ଉସ ମୁନିକୋ [ପରମାର୍ଥଵିଜ୍ଞାଯକାଃ ] ପରମାର୍ଥକେ ଜାନନେଵାଲେ [ଜିତମୋହଂ ] ଜିତମୋହ [ବ୍ରୁଵନ୍ତି ] କହତେ ହୈଂ .
ଟୀକା : — ମୋହକର୍ମ ଫଲ ଦେନେକୀ ସାମର୍ଥ୍ଯସେ ପ୍ରଗଟ ଉଦଯରୂପ ହୋକର ଭାଵକପନେସେ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ, ତଥାପି ତଦନୁସାର ଜିସକୀ ପ୍ରଵୃତ୍ତି ହୈ ଐସା ଜୋ ଅପନା ଆତ୍ମା ଭାଵ୍ଯ, ଉସକୋ ଭେଦଜ୍ଞାନକେ ବଲ ଦ୍ଵାରା ଦୂରସେ ହୀ ଅଲଗ କରନେସେ ଇସପ୍ରକାର ବଲପୂର୍ଵକ ମୋହକା ତିରସ୍କାର କରକେ, ସମସ୍ତ ଭାଵ୍ଯଭାଵକ- ସଂକରଦୋଷ ଦୂର ହୋ ଜାନେସେ ଏକତ୍ଵମେଂ ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣ (ନିଶ୍ଚଲ) ଔର ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵକେ ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ଯଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ସ୍ଵଭାଵୋଂସେ ହୋନେଵାଲେ ସର୍ଵ ଅନ୍ଯଭାଵୋଂସେ ପରମାର୍ଥତଃ ଭିନ୍ନ ଅପନେ ଆତ୍ମାକା ଜୋ (ମୁନି) ଅନୁଭଵ କରତା ହୈ ଵହ ନିଶ୍ଚଯସେ ଜିତମୋହ (ଜିସନେ ମୋହକୋ ଜୀତା ହୈ ଐସା) ଜିନ ହୈଂ . କୈସା ହୈ ଵହ ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵ ? ଇସ ସମସ୍ତ ଲୋକକେ ଉପର ତିରତା ହୁଆ, ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ଉଦ୍ଯୋତରୂପସେ ସଦୈଵ ଅନ୍ତରଙ୍ଗମେଂ ପ୍ରକାଶମାନ, ଅଵିନାଶୀ, ଅପନେସେ ହୀ ସିଦ୍ଧ ଔର ପରମାର୍ଥସତ୍ ଐସା ଭଗଵାନ ଜ୍ଞାନସ୍ଵଭାଵ ହୈ .
ଇସପ୍ରକାର ଭାଵ୍ଯଭାଵକ ଭାଵକେ ସଂକରଦୋଷକୋ ଦୂର କରକେ ଦୂସରୀ ନିଶ୍ଚଯସ୍ତୁତି ହୈ .
ଇସ ଗାଥାସୂତ୍ରମେଂ ଏକ ମୋହକା ହୀ ନାମ ଲିଯା ହୈ; ଉସମେଂ ‘ମୋହ’ ପଦକୋ ବଦଲକର ଉସକେ ସ୍ଥାନ ପର ରାଗ, ଦ୍ଵେଷ, କ୍ରୋଧ, ମାନ, ମାଯା, ଲୋଭ, କର୍ମ, ନୋକର୍ମ, ମନ, ଵଚନ, କାଯ ରଖକର ଗ୍ଯାରହ ସୂତ୍ର ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନରୂପ କରନା ଔର ଶ୍ରୋତ୍ର, ଚକ୍ଷୁ, ଘ୍ରାଣ, ରସନ ତଥା ସ୍ପର୍ଶନ — ଇନ ପାଂଚକେ ସୂତ୍ରୋଂକୋ ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୂତ୍ରକେ ଦ୍ଵାରା ଅଲଗ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନରୂପ କରନା; ଇସପ୍ରକାର ସୋଲହ ସୂତ୍ରୋଂକୋ ଭିନ୍ନ-ଭିନ୍ନ
୭୦