ନାନ୍ଯସ୍ଯାନୁପଲଭ୍ଯମାନତ୍ଵାଦିତି କେଚିତ୍ . ମଜ୍ଜିତାଵଦୁଭଯାତ୍ମକତ୍ଵାଦାତ୍ମକର୍ମୋଭଯମେଵ ଜୀଵଃ କାର୍ତ୍ସ୍ନ୍ଯତଃ କର୍ମଣୋଽତିରିକ୍ତତ୍ଵେନାନ୍ଯସ୍ଯାନୁପଲଭ୍ଯମାନତ୍ଵାଦିତି କେଚିତ୍ . ଅର୍ଥକ୍ରିଯାସମର୍ଥଃ କର୍ମସଂଯୋଗ ଏଵ ଜୀଵଃ କର୍ମସଂଯୋଗାତ୍ଖଟ୍ଵାଯା ଇଵ ଅଷ୍ଟକାଷ୍ଠସଂଯୋଗାଦତିରିକ୍ତତ୍ଵେନାନ୍ଯସ୍ଯାନୁପଲଭ୍ଯମାନତ୍ଵାଦିତି କେଚିତ୍ . ଏଵମେଵଂପ୍ରକାରା ଇତରେଽପି ବହୁପ୍ରକାରାଃ ପରମାତ୍ମେତି ଵ୍ଯପଦିଶନ୍ତି ଦୁର୍ମେଧସଃ, କିନ୍ତୁ ନ ତେ ପରମାର୍ଥଵାଦିଭିଃ ପରମାର୍ଥଵାଦିନ ଇତି ନିର୍ଦିଶ୍ଯନ୍ତେ .

କୁତଃ — କହତେ ହୈଂ କି ସାତା-ଅସାତାରୂପସେ ଵ୍ଯାପ୍ତ ସମସ୍ତ ତୀଵ୍ରମନ୍ଦତ୍ଵଗୁଣୋଂସେ ଭେଦରୂପ ହୋନେଵାଲା କର୍ମକା ଅନୁଭଵ ହୀ ଜୀଵ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ସୁଖଃଦୁଖସେ ଅନ୍ଯ ଅଲଗ କୋଈ ଜୀଵ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା .୬. କୋଈ କହତେ ହୈଂ କି ଶ୍ରୀଖଣ୍ଡକୀ ଭାଁତି ଉଭଯରୂପ ମିଲେ ହୁଏ ଆତ୍ମା ଔର କର୍ମ, ଦୋନୋଂ ମିଲକର ହୀ ଜୀଵ ହୈଂ, କ୍ଯୋଂକି ସମ୍ପୂର୍ଣତଯା କର୍ମୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଅଲଗ କୋଈ ଜୀଵ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା .୭. କୋଈ କହତେ ହୈଂ କି ଅର୍ଥକ୍ରିଯାମେଂ (ପ୍ରଯୋଜନଭୂତ କ୍ରିଯାମେଂ) ସମର୍ଥ ଐସା ଜୋ କର୍ମକା ସଂଯୋଗ ଵହ ହୀ ଜୀଵ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଜୈସେ ଆଠ ଲକଡ଼ିଯୋଂକେ ସଂଯୋଗସେ ଭିନ୍ନ ଅଲଗ କୋଈ ପଲଂଗ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା ଇସୀ ପ୍ରକାର କର୍ମୋଂକେ ସଂଯୋଗସେ ଅନ୍ଯ ଅଲଗ କୋଈ ଜୀଵ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା . (ଆଠ ଲକଡ଼ିଯାଂ ମିଲକର ପଲଂଗ ବନା ତବ ଵହ ଅର୍ଥକ୍ରିଯାମେଂ ସମର୍ଥ ହୁଆ; ଇସୀପ୍ରକାର ଯହାଁ ଭୀ ଜାନନା .) .୮. ଇସପ୍ରକାର ଆଠ ପ୍ରକାର ତୋ ଯହ କହେ ଔର ଐସେ ଐସେ ଅନ୍ଯ ଭୀ ଅନେକ ପ୍ରକାରକେ ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧି (ଵିଵିଧ ପ୍ରକାରସେ) ପରକୋ ଆତ୍ମା କହତେ ହୈଂ; ପରନ୍ତୁ ପରମାର୍ଥକେ ଜ୍ଞାତା ଉନ୍ହେଂ ସତ୍ଯାର୍ଥଵାଦୀ ନହୀଂ କହତେ .

ଭାଵାର୍ଥ : — ଜୀଵ-ଅଜୀଵ ଦୋନୋଂ ଅନାଦିକାଲସେ ଏକକ୍ଷେତ୍ରାଵଗାହସଂଯୋଗରୂପସେ ମିଲେ ହୁଏ ହୈଂ, ଔର ଅନାଦିକାଲସେ ହୀ ପୁଦ୍ଗଲକେ ସଂଯୋଗସେ ଜୀଵକୀ ଅନେକ ଵିକାରସହିତ ଅଵସ୍ଥାଯେଂ ହୋ ରହୀ ହୈଂ . ପରମାର୍ଥଦୃଷ୍ଟିସେ ଦେଖନେ ପର, ଜୀଵ ତୋ ଅପନେ ଚୈତନ୍ଯତ୍ଵ ଆଦି ଭାଵୋଂକୋ ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା ଔର ପୁଦ୍ଗଲ ଅପନେ ମୂର୍ତିକ ଜଡ଼ତ୍ଵ ଆଦିକୋ ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତା . ପରନ୍ତୁ ଜୋ ପରମାର୍ଥକୋ ନହୀଂ ଜାନତେ ଵେ ସଂଯୋଗସେ ହୁଏ ଭାଵୋଂକୋ ହୀ ଜୀଵ କହତେ ହୈଂ; କ୍ଯୋଂକି ପରମାର୍ଥସେ ଜୀଵକା ସ୍ଵରୂପ ପୁଦ୍ଗଲସେ ଭିନ୍ନ ସର୍ଵଜ୍ଞକୋ ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ ତଥା ସର୍ଵଜ୍ଞକୀ ପରମ୍ପରାକେ ଆଗମସେ ଜାନା ଜା ସକତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଜିନକେ ମତମେଂ ସର୍ଵଜ୍ଞ ନହୀଂ ହୈଂ ଵେ ଅପନୀ ବୁଦ୍ଧିସେ ଅନେକ କଲ୍ପନାଯେଂ କରକେ କହତେ ହୈଂ . ଉନମେଂସେ ଵେଦାନ୍ତୀ, ମୀମାଂସକ, ସାଂଖ୍ଯ, ଯୋଗ, ବୌଦ୍ଧ, ନୈଯାଯିକ, ଵୈଶେଷିକ, ଚାର୍ଵାକ ଆଦି ମତୋଂକେ ଆଶଯ ଲେକର ଆଠ ପ୍ରକାର ତୋ ପ୍ରଗଟ କହେ ହୈଂ; ଔର ଅନ୍ଯ ଭୀ ଅପନୀ-ଅପନୀ ବୁଦ୍ଧିସେ ଅନେକ କଲ୍ପନାଯେଂ କରକେ ଅନେକ ପ୍ରକାରସେ କହତେ ହୈଂ ସୋ କହାଁ ତକ କହା ଜାଯେ ?.୩୯ ସେ ୪୩..

ଐସା କହନେଵାଲେ ସତ୍ଯାର୍ଥଵାଦୀ କ୍ଯୋଂ ନହୀଂ ହୈଂ ସୋ କହତେ ହୈଂ : —

୯୦