ଇହ କିଲ ସକଲସ୍ଯାପି ଜୀଵଲୋକସ୍ଯ ସଂସାରଚକ୍ରକ୍ରୋଡାଧିରୋପିତସ୍ଯାଶ୍ରାଂତମନଂତଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ର- କାଲଭଵଭାଵପରାଵର୍ତୈଃ ସମୁପକ୍ରାଂତଭ୍ରାନ୍ତେରେକଚ୍ଛତ୍ରୀକୃତଵିଶ୍ଵତଯା ମହତା ମୋହଗ୍ରହେଣ ଗୋରିଵ ଵାହ୍ଯମାନସ୍ଯ ପ୍ରସଭୋଜ୍ଜୃମ୍ଭିତତୃଷ୍ଣାତଂକ ତ୍ଵେନ ଵ୍ଯକ୍ତାନ୍ତରାଧେରୁତ୍ତମ୍ଯୋତ୍ତମ୍ଯ ମୃଗତୃଷ୍ଣାଯମାନଂ ଵିଷଯଗ୍ରାମମୁପରୁନ୍ଧାନସ୍ଯ ପରସ୍ପରମାଚାର୍ଯତ୍ଵମାଚରତୋଽନନ୍ତଶଃ ଶ୍ରୁତପୂର୍ଵାନନ୍ତଶଃ ପରିଚିତପୂର୍ଵାନନ୍ତଶୋଽନୁଭୂତପୂର୍ଵା ଚୈକତ୍ଵଵିରୁଦ୍ଧତ୍ଵେନା- ତ୍ଯନ୍ତଵିସଂଵାଦିନ୍ଯପି କାମଭୋଗାନୁବଦ୍ଧା କଥା . ଇଦଂ ତୁ ନିତ୍ଯଵ୍ଯକ୍ତତଯାନ୍ତଃପ୍ରକାଶମାନମପି କଷାଯଚକ୍ରେଣ ସହୈକୀକ୍ରିଯମାଣତ୍ଵାଦତ୍ଯନ୍ତତିରୋଭୂତଂ ସତ୍ ସ୍ଵସ୍ଯାନାତ୍ମଜ୍ଞତଯା ପରେଷାମାତ୍ମଜ୍ଞାନାମନୁପାସନାଚ୍ଚ ନ
ଗାଥାର୍ଥ : — [ସର୍ଵସ୍ଯ ଅପି ] ସର୍ଵ ଲୋକକୋ [କାମଭୋଗବନ୍ଧକଥା ] କାମଭୋଗସମ୍ବନ୍ଧୀ ବନ୍ଧକୀ କଥା ତୋ [ଶ୍ରୁତପରିଚିତାନୁଭୂତା ] ସୁନନେମେଂ ଆ ଗଈ ହୈ, ପରିଚଯମେଂ ଆ ଗଈ ହୈ, ଔର ଅନୁଭଵମେଂ ଭୀ ଆ ଗଈ ହୈ, ଇସଲିଯେ ସୁଲଭ ହୈ; କିନ୍ତୁ [ଵିଭକ୍ତ ସ୍ଯ ] ଭିନ୍ନ ଆତ୍ମାକା [ଏକତ୍ଵସ୍ଯ ଉପଲମ୍ଭଃ ] ଏକତ୍ଵ ହୋନା କଭୀ ନ ତୋ ସୁନା ହୈ, ନ ପରିଚଯମେଂ ଆଯା ହୈ ଔର ନ ଅନୁଭଵମେଂ ଆଯା ହୈ, ଇସଲିଯେ [କେଵଲଂ ] ଏକ ଵହ [ନ ସୁଲଭଃ ] ସୁଲଭ ନହୀଂ ହୈ .
ଟୀକା : — ଇସ ସମସ୍ତ ଜୀଵଲୋକକୋ, କାମଭୋଗସମ୍ବନ୍ଧୀ କଥା ଏକତ୍ଵସେ ଵିରୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଵିସଂଵାଦ କରାନେଵାଲୀ ହୈ (ଆତ୍ମାକା ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅନିଷ୍ଟ କରନେଵାଲୀ ହୈ) ତଥାପି, ପହଲେ ଅନନ୍ତ ବାର ସୁନନେମେଂ ଆଈ ହୈ, ଅନନ୍ତ ବାର ପରିଚଯମେଂ ଆଈ ହୈ ଔର ଅନନ୍ତ ବାର ଅନୁଭଵମେଂ ଭୀ ଆ ଚୁକୀ ହୈ . ଵହ ଜୀଵଲୋକ, ସଂସାରରୂପୀ ଚକ୍ରକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ହୈ, ନିରନ୍ତର ଦ୍ରଵ୍ଯ, କ୍ଷେତ୍ର, କାଲ, ଭଵ ଔର ଭାଵରୂପ ଅନନ୍ତ ପରାଵର୍ତନୋଂକେ କାରଣ ଭ୍ରମଣକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଆ ହୈ, ସମସ୍ତ ଵିଶ୍ଵକୋ ଏକଛତ୍ର ରାଜ୍ଯସେ ଵଶ କରନେଵାଲା ମହା ମୋହରୂପୀ ଭୂତ ଜିସକେ ପାସ ବୈଲକୀ ଭାଂତି ଭାର ଵହନ କରାତା ହୈ, ଜୋରସେ ପ୍ରଗଟ ହୁଏ ତୃଷ୍ଣାରୂପୀ ରୋଗକେ ଦାହସେ ଜିସକୋ ଅନ୍ତରଂଗମେଂ ପୀଡ଼ା ପ୍ରଗଟ ହୁଈ ହୈ, ଆକୁଲିତ ହୋ ହୋକର ମୃଗଜଲକୀ ଭାଁତି ଵିଷଯଗ୍ରାମକୋ (ଇନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯୋଂକେ ସମୂହକୋ) ଜିସନେ ଘେରା ଡାଲ ରଖା ହୈ, ଔର ଵହ ପରସ୍ପର ଆଚାର୍ଯତ୍ଵ ଭୀ କରତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଦୂସରୋଂସେ କହକର ଉସୀ ପ୍ରକାର ଅଂଗୀକାର କରଵାତା ହୈ) . ଇସଲିଯେ କାମଭୋଗକୀ କଥା ତୋ ସବକେ ଲିଯେ ସୁଲଭ ହୈ . କିନ୍ତୁ ନିର୍ମଲ ଭେଦଜ୍ଞାନରୂପୀ ପ୍ରକାଶସେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭିନ୍ନ ଦିଖାଈ ଦେନେଵାଲା ଯହ ମାତ୍ର ଭିନ୍ନ ଆତ୍ମାକା ଏକତ୍ଵ ହୀ — ଜୋ କି ସଦା ପ୍ରଗଟରୂପସେ ଅନ୍ତରଙ୍ଗମେଂ ପ୍ରକାଶମାନ ହୈ ତଥାପି କଷାଯଚକ୍ର (-କଷାଯସମୂହ)କେ ସାଥ ଏକରୂପ ଜୈସା କିଯା ଜାତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ତିରୋଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଆ ହୈ ( – ଢକ ରହା ହୈ) ଵହ — ଅପନେମେଂ ଅନାତ୍ମଜ୍ଞତା ହୋନେସେ ( — ସ୍ଵଯଂ ଆତ୍ମାକୋ ନ ଜାନନେସେ) ଔର ଅନ୍ଯ ଆତ୍ମାକୋ ଜାନନେଵାଲୋଂକୀ ସଂଗତି – ସେଵା ନ କରନେସେ, ନ ତୋ ପହଲେ କଭୀ ସୁନା ହୈ, ନ ପହଲେ କଭୀ ପରିଚଯମେଂ ଆଯା ହୈ ଔର ନ ପହଲେ କଭୀ
୧୨