ଆତ୍ମାନଂ ଜାନାତି ସ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀତ୍ଯାଯାତି, ସ ତୁ ପରମାର୍ଥ ଏଵ . ଏଵଂ ଜ୍ଞାନଜ୍ଞାନିନୋର୍ଭେଦେନ ଵ୍ଯପଦିଶତା ଵ୍ଯଵହାରେଣାପି ପରମାର୍ଥମାତ୍ରମେଵ ପ୍ରତିପାଦ୍ଯତେ, ନ କିଂଚିଦପ୍ଯତିରିକ୍ତମ୍ . ଅଥ ଚ ଯଃ ଶ୍ରୁତେନ କେଵଲଂ ଶୁଦ୍ଧମାତ୍ମାନଂ ଜାନାତି ସ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀତି ପରମାର୍ଥସ୍ଯ ପ୍ରତିପାଦଯିତୁମଶକ୍ଯତ୍ଵାଦ୍ଯଃ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନଂ ସର୍ଵଂ ଜାନାତି ସ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀତି ଵ୍ଯଵହାରଃ ପରମାର୍ଥପ୍ରତିପାଦକତ୍ଵେନାତ୍ମାନଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପଯତି .
ଜ୍ଞାନକେ ସାଥ ତାଦାତ୍ମ୍ଯ ବନତା ହୀ ନହୀଂ (କ୍ଯୋଂକି ଉନମେଂ ଜ୍ଞାନ ସିଦ୍ଧ ନହୀଂ ହୈ) . ଇସଲିଯେ ଅନ୍ଯ ପକ୍ଷକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ‘ଜ୍ଞାନ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ’ ଯହ ପକ୍ଷ ସିଦ୍ଧ ହୁଆ . ଇସଲିଯେ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ଭୀ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ . ଐସା ହୋନେସେ ‘ଜୋ ଆତ୍ମାକୋ ଜାନତା ହୈ, ଵହ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ହୈ’ ଐସା ହୀ ଘଟିତ ହୋତା ହୈ; ଔର ଵହ ତୋ ପରମାର୍ଥ ହୀ ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନ ଔର ଜ୍ଞାନୀକେ ଭେଦସେ କହନେଵାଲା ଜୋ ଵ୍ଯଵହାର ହୈ ଉସସେ ଭୀ ପରମାର୍ଥ ମାତ୍ର ହୀ କହା ଜାତା ହୈ, ଉସସେ ଭିନ୍ନ କୁଛ ନହୀଂ କହା ଜାତା . ଔର ‘‘ଜୋ ଶ୍ରୁତସେ କେଵଲ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ଜାନତେ ହୈଂ ଵେ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ହୈଂ’’ ଐସେ ପରମାର୍ଥକା ପ୍ରତିପାଦନ କରନା ଅଶକ୍ଯ ହୋନେସେ, ‘‘ଜୋ ସର୍ଵ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନକୋ ଜାନତେ ହୈଂ ଵେ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ହୈଂ’’ ଐସା ଵ୍ଯଵହାର ପରମାର୍ଥକେ ପ୍ରତିପାଦକତ୍ଵସେ ଅପନେକୋ ଦୃଢ଼ତାପୂର୍ଵକ ସ୍ଥାପିତ କରତା ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଜୋ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନସେ ଅଭେଦରୂପ ଜ୍ଞାଯକମାତ୍ର ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକୋ ଜାନତା ହୈ ଵହ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ହୈ, ଯହ ତୋ ପରମାର୍ଥ (ନିଶ୍ଚଯ କଥନ) ହୈ . ଔର ଜୋ ସର୍ଵ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନକୋ ଜାନତା ହୈ ଉସନେ ଭୀ ଜ୍ଞାନକୋ ଜାନନେସେ ଆତ୍ମାକୋ ହୀ ଜାନା ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଜୋ ଜ୍ଞାନ ହୈ ଵହ ଆତ୍ମା ହୀ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞାନ-ଜ୍ଞାନୀକେ ଭେଦକୋ କହନେଵାଲା ଜୋ ଵ୍ଯଵହାର ଉସନେ ଭୀ ପରମାର୍ଥ ହୀ କହା ହୈ, ଅନ୍ଯ କୁଛ ନହୀଂ କହା . ଔର ପରମାର୍ଥକା ଵିଷଯ ତୋ କଥଂଚିତ୍ ଵଚନଗୋଚର ଭୀ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵ୍ଯଵହାରନଯ ହୀ ଆତ୍ମାକୋ ପ୍ରଗଟରୂପସେ କହତା ହୈ, ଐସା ଜାନନା ଚାହିଏ ..୯-୧୦..
ଅବ, ଯହ ପ୍ରଶ୍ନ ଉପସ୍ଥିତ ହୋତା ହୈ କି — ପହଲେ ଯହ କହା ଥା କି ଵ୍ଯଵହାରକୋ ଅଙ୍ଗୀକାର ନହୀଂ କରନା ଚାହିଏ, କିନ୍ତୁ ଯଦି ଵହ ପରମାର୍ଥକୋ କହନେଵାଲା ହୈ ତୋ ଐସେ ଵ୍ଯଵହାରକୋ କ୍ଯୋଂ ଅଙ୍ଗୀକାର ନ କିଯା ଜାଯେ ? ଇସକେ ଉତ୍ତରରୂପମେଂ ଗାଥାସୂତ୍ର କହତେ ହୈଂ : —
୨୨