ଵିର୍ଭାଵିତସହଜୈକଜ୍ଞାଯକଭାଵତ୍ଵାତ୍ ପ୍ରଦ୍ଯୋତମାନୈକଜ୍ଞାଯକଭାଵଂ ତମନୁଭଵନ୍ତି . ତଦତ୍ର ଯେ ଭୂତାର୍ଥମାଶ୍ରଯନ୍ତି ତ ଏଵ ସମ୍ଯକ୍ ପଶ୍ଯନ୍ତଃ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟଯୋ ଭଵନ୍ତି, ନ ପୁନରନ୍ଯେ, କତକସ୍ଥାନୀଯତ୍ଵାତ୍ ଶୁଦ୍ଧନଯସ୍ଯ . ଅତଃ ପ୍ରତ୍ଯଗାତ୍ମଦର୍ଶିଭିର୍ଵ୍ଯଵହାରନଯୋ ନାନୁସର୍ତଵ୍ଯଃ .
ଅଥ ଚ କେଷାଂଚିତ୍କଦାଚିତ୍ସୋଽପି ପ୍ରଯୋଜନଵାନ୍ . ଯତଃ — ଜ୍ଞାଯକଭାଵତ୍ଵକେ କାରଣ ଉସେ (ଆତ୍ମାକୋ) ଜିସମେଂ ଏକ ଜ୍ଞାଯକଭାଵ ପ୍ରକାଶମାନ ହୈ ଐସା ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ . ଯହାଁ, ଶୁଦ୍ଧନଯ କତକଫଲକେ ସ୍ଥାନ ପର ହୈ, ଇସଲିଯେ ଜୋ ଶୁଦ୍ଧନଯକା ଆଶ୍ରଯ ଲେତେ ହୈଂ ଵେ ହୀ ସମ୍ଯକ୍ ଅଵଲୋକନ କରନେସେ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ହୈଂ, ଦୂସରେ (ଜୋ ଅଶୁଦ୍ଧନଯକା ସର୍ଵଥା ଆଶ୍ରଯ ଲେତେ ହୈଂ ଵେ) ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ନହୀଂ ହୈଂ . ଇସଲିଯେ କର୍ମୋଂସେ ଭିନ୍ନ ଆତ୍ମାକେ ଦେଖନେଵାଲୋଂକୋ ଵ୍ଯଵହାରନଯ ଅନୁସରଣ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଯହାଁ ଵ୍ଯଵହାରନଯକୋ ଅଭୂତାର୍ଥ ଔର ଶୁଦ୍ଧନଯକୋ ଭୂତାର୍ଥ କହା ହୈ . ଜିସକା ଵିଷଯ ଵିଦ୍ଯମାନ ନ ହୋ, ଅସତ୍ଯାର୍ଥ ହୋ, ଉସେ ଅଭୂତାର୍ଥ କହତେ ହୈଂ . ଵ୍ଯଵହାରନଯକୋ ଅଭୂତାର୍ଥ କହନେକା ଆଶଯ ଯହ ହୈ କି — ଶୁଦ୍ଧନଯକା ଵିଷଯ ଅଭେଦ ଏକାକାରରୂପ ନିତ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ, ଉସକୀ ଦୃଷ୍ଟିମେଂ ଭେଦ ଦିଖାଈ ନହୀଂ ଦେତା; ଇସଲିଏ ଉସକୀ ଦୃଷ୍ଟିମେଂ ଭେଦ ଅଵିଦ୍ଯମାନ, ଅସତ୍ଯାର୍ଥ ହୀ କହନା ଚାହିଏ . ଐସା ନ ସମଝନା ଚାହିଏ କି ଭେଦରୂପ କୋଈ ଵସ୍ତୁ ହୀ ନହୀଂ ହୈ . ଯଦି ଐସା ମାନା ଜାଯେ ତୋ ଜୈସେ ଵେଦାନ୍ତମତଵାଲେ ଭେଦରୂପ ଅନିତ୍ଯକୋ ଦେଖକର ଅଵସ୍ତୁ ମାଯାସ୍ଵରୂପ କହତେ ହୈଂ ଔର ସର୍ଵଵ୍ଯାପକ ଏକ ଅଭେଦ ନିତ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧବ୍ରହ୍ମକୋ ଵସ୍ତୁ କହତେ ହୈଂ ଵୈସା ସିଦ୍ଧ ହୋ ଔର ଉସସେ ସର୍ଵଥା ଏକାନ୍ତ ଶୁଦ୍ଧନଯକେ ପକ୍ଷରୂପ ମିଥ୍ଯାଦୃଷ୍ଟିକା ହୀ ପ୍ରସଂଗ ଆଯେ . ଇସଲିଏ ଯହାଁ ଐସା ସମଝନା ଚାହିଏ କି ଜିନଵାଣୀ ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦରୂପ ହୈ, ଵହ ପ୍ରଯୋଜନଵଶ ନଯକୋ ମୁଖ୍ଯ-ଗୌଣ କରକେ କହତୀ ହୈ . ପ୍ରାଣିଯୋଂକୋ ଭେଦରୂପ ଵ୍ଯଵହାରକା ପକ୍ଷ ତୋ ଅନାଦି କାଲସେ ହୀ ହୈ ଔର ଇସକା ଉପଦେଶ ଭୀ ବହୁଧା ସର୍ଵ ପ୍ରାଣୀ ପରସ୍ପର କରତେ ହୈଂ . ଔର ଜିନଵାଣୀମେଂ ଵ୍ଯଵହାରକା ଉପଦେଶ ଶୁଦ୍ଧନଯକା ହସ୍ତାଵଲମ୍ବ (ସହାଯକ) ଜାନକର ବହୁତ କିଯା ହୈ; କିନ୍ତୁ ଉସକା ଫଲ ସଂସାର ହୀ ହୈ . ଶୁଦ୍ଧନଯକା ପକ୍ଷ ତୋ କଭୀ ଆଯା ନହୀଂ ଔର ଉସକା ଉପଦେଶ ଭୀ ଵିରଲ ହୈ — ଵହ କହୀଂ କହୀଂ ପାଯା ଜାତା ହୈ . ଇସଲିଯେ ଉପକାରୀ ଶ୍ରୀଗୁରୁନେ ଶୁଦ୍ଧନଯକେ ଗ୍ରହଣକା ଫଲ ମୋକ୍ଷ ଜାନକର ଉସକା ଉପଦେଶ ପ୍ରଧାନତାସେ ଦିଯା ହୈ କି — ‘‘ଶୁଦ୍ଧନଯ ଭୂତାର୍ଥ ହୈ, ସତ୍ଯାର୍ଥ ହୈ; ଇସକା ଆଶ୍ରଯ ଲେନେସେ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ହୋ ସକତା ହୈ; ଇସେ ଜାନେ ବିନା ଜବ ତକ ଜୀଵ ଵ୍ଯଵହାରମେଂ ମଗ୍ନ ହୈ ତବ ତକ ଆତ୍ମାକେ ଜ୍ଞାନଶ୍ରଦ୍ଧାନରୂପ ନିଶ୍ଚଯ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵ ନହୀଂ ହୋ ସକତା .’’ ଐସା ଆଶଯ ସମଝନା ଚାହିଏ ..୧୧..
ଅବ, ‘‘ଯହ ଵ୍ଯଵହାରନଯ ଭୀ କିସୀ କିସୀକୋ କିସୀ କାଲ ପ୍ରଯୋଜନଵାନ ହୈ, ସର୍ଵଥା ନିଷେଧ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଉସକା ଉପଦେଶ ହୈ’’ ଯହ କହତେ ହୈଂ : —
୨୪