କନକମିଵ ନିମଗ୍ନଂ ଵର୍ଣମାଲାକଲାପେ .
ପ୍ରତିପଦମିଦମାତ୍ମଜ୍ଯୋତିରୁଦ୍ଯୋତମାନମ୍ ..୮..
ଅଥୈଵମେକତ୍ଵେନ ଦ୍ଯୋତମାନସ୍ଯାତ୍ମନୋଽଧିଗମୋପାଯାଃ ପ୍ରମାଣନଯନିକ୍ଷେପାଃ ଯେ ତେ ଖଲ୍ଵଭୂତାର୍ଥା- ତକ ଇସପ୍ରକାର ଜୀଵ ତତ୍ତ୍ଵକୀ ଜାନକାରୀ ଜୀଵକୋ ନହୀଂ ହୈ ତବ ତକ ଵହ ଵ୍ଯଵହାରଦୃଷ୍ଟି ହୈ, ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନଵ ତତ୍ତ୍ଵୋଂକୋ ମାନତା ହୈ . ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲକୀ ବନ୍ଧପର୍ଯାଯରୂପ ଦୃଷ୍ଟିସେ ଯହ ପଦାର୍ଥ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦିଖାଈ ଦେତେ ହୈଂ; କିନ୍ତୁ ଜବ ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ଜୀଵ-ପୁଦ୍ଗଲକା ନିଜସ୍ଵରୂପ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦେଖା ଜାଯେ ତବ ଵେ ପୁଣ୍ଯ, ପାପାଦି ସାତ ତତ୍ତ୍ଵ କୁଛ ଭୀ ଵସ୍ତୁ ନହୀଂ ହୈଂ; ଵେ ନିମିତ୍ତ-ନୈମିତ୍ତିକ ଭାଵସେ ହୁଏ ଥେ, ଇସଲିଏ ଜବ ଵହ ନିମିତ୍ତ- ନୈମିତ୍ତିକଭାଵ ମିଟ ଗଯା ତବ ଜୀଵ-ପୁଦ୍ଗଲ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋନେସେ ଅନ୍ଯ କୋଈ ଵସ୍ତୁ (ପଦାର୍ଥ) ସିଦ୍ଧ ନହୀଂ ହୋ ସକତୀ . ଵସ୍ତୁ ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ, ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକା ନିଜଭାଵ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ହୀ ରହତା ହୈ ତଥା ନିମିତ୍ତ- ନୈମିତ୍ତିକଭାଵକା ତୋ ଅଭାଵ ହୀ ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ଜୀଵକୋ ଜାନନେସେ ହୀ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋ ସକତୀ ହୈ . ଜବ ତକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନଵ ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଜାନେ, ଔର ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ଆତ୍ମାକୋ ନ ଜାନେ ତବ ତକ ପର୍ଯାଯବୁଦ୍ଧି ହୈ ..୧୩.. ଯହାଁ, ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ : —
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — [ଇତି ] ଇସପ୍ରକାର [ଚିରମ୍ ନଵ-ତତ୍ତ୍ଵ-ଚ୍ଛନ୍ନମ୍ ଇଦମ୍ ଆତ୍ମଜ୍ଯୋତିଃ ] ନଵ ତତ୍ତ୍ଵୋଂମେଂ ବହୁତ ସମଯସେ ଛିପୀ ହୁଈ ଯହ ଆତ୍ମଜ୍ଯୋତି [ଉନ୍ନୀଯମାନଂ ] ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ବାହର ନିକାଲକର ପ୍ରଗଟ କୀ ଗଈ ହୈ, [ଵର୍ଣମାଲା-କଲାପେ ନିମଗ୍ନଂ କନକମ୍ ଇଵ ] ଜୈସେ ଵର୍ଣୋକେ ସମୂହମେଂ ଛିପେ ହୁଏ ଏକାକାର ସ୍ଵର୍ଣକୋ ବାହର ନିକାଲତେ ହୈଂ . [ଅଥ ] ଇସଲିଏ ଅବ ହେ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵୋଂ ! [ସତତଵିଵିକ୍ତଂ ] ଇସେ ସଦା ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂସେ ତଥା ଉନସେ ହୋନେଵାଲେ ନୈମିତ୍ତିକ ଭାଵୋଂସେ ଭିନ୍ନ, [ଏକରୂପଂ ] ଏକରୂପ [ଦୃଶ୍ଯତାମ୍ ] ଦେଖୋ . [ପ୍ରତିପଦମ୍ ଉଦ୍ଯୋତମାନମ୍ ] ଯହ (ଜ୍ଯୋତି), ପଦ ପଦ ପର ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରତ୍ଯେକ ପର୍ଯାଯମେଂ ଏକରୂପ ଚିତ୍ଚମତ୍କାରମାତ୍ର ଉଦ୍ଯୋତମାନ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଯହ ଆତ୍ମା ସର୍ଵ ଅଵସ୍ଥାଓଂମେଂ ଵିଵିଧରୂପସେ ଦିଖାଈ ଦେତା ଥା, ଉସେ ଶୁଦ୍ଧନଯନେ ଏକ ଚୈତନ୍ଯ-ଚମତ୍କାରମାତ୍ର ଦିଖାଯା ହୈ; ଇସଲିଯେ ଅବ ଉସେ ସଦା ଏକାକାର ହୀ ଅନୁଭଵ କରୋ, ପର୍ଯାଯବୁଦ୍ଧିକା ଏକାନ୍ତ ମତ ରଖୋ — ଐସା ଶ୍ରୀ ଗୁରୁଓଂକା ଉପଦେଶ ହୈ .୮.
ଟୀକା : — ଅବ, ଜୈସେ ନଵତତ୍ତ୍ଵୋଂମେଂ ଏକ ଜୀଵକୋ ହୀ ଜାନନା ଭୂତାର୍ଥ କହା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର, ଏକରୂପସେ ପ୍ରକାଶମାନ ଆତ୍ମାକେ ଅଧିଗମକେ ଉପାଯ ଜୋ ପ୍ରମାଣ, ନଯ, ନିକ୍ଷେପ ହୈଂ ଵେ ଭୀ ନିଶ୍ଚଯସେ