ନନୁ ଜ୍ଞାନତାଦାତ୍ମ୍ଯାଦାତ୍ମା ଜ୍ଞାନଂ ନିତ୍ଯମୁପାସ୍ତ ଏଵ, କୁତସ୍ତଦୁପାସ୍ଯତ୍ଵେନାନୁଶାସ୍ଯତ ଇତି ଚେତ୍, ତନ୍ନ, ଯତୋ ନ ଖଲ୍ଵାତ୍ମା ଜ୍ଞାନତାଦାତ୍ମ୍ଯେଽପି କ୍ଷଣମପି ଜ୍ଞାନମୁପାସ୍ତେ, ସ୍ଵଯମ୍ବୁଦ୍ଧବୋଧିତବୁଦ୍ଧତ୍ଵକାରଣ- ପୂର୍ଵକତ୍ଵେନ ଜ୍ଞାନସ୍ଯୋତ୍ପତ୍ତେଃ . ତର୍ହି ତତ୍କାରଣାତ୍ପୂର୍ଵମଜ୍ଞାନ ଏଵାତ୍ମା ନିତ୍ଯମେଵାପ୍ରତିବୁଦ୍ଧତ୍ଵାତ୍ ? ଏଵମେତତ୍ .
କମ୍ମେ ଣୋକମ୍ମମ୍ହି ଯ ଅହମିଦି ଅହକଂ ଚ କମ୍ମ ଣୋକମ୍ମଂ .
ଜା ଏସା ଖଲୁ ବୁଦ୍ଧୀ ଅପ୍ପଡିବୁଦ୍ଧୋ ହଵଦି ତାଵ ..୧୯.. କିଯା ହୈ ତଥାପି ଜୋ ଏକତ୍ଵସେ ଚ୍ଯୁତ ନହୀଂ ହୁଈ ଔର [ଅଚ୍ଛମ୍ ଉଦ୍ଗଚ୍ଛତ୍ ] ଜୋ ନିର୍ମଲତାସେ ଉଦଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ରହୀ ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଆଚାର୍ଯ କହତେ ହୈଂ କି ଜିସେ କିସୀ ପ୍ରକାର ପର୍ଯାଯଦୃଷ୍ଟିସେ ତ୍ରିତ୍ଵ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ ତଥାପି ଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯଦୃଷ୍ଟିସେ ଜୋ ଏକତ୍ଵସେ ରହିତ ନହୀଂ ହୁଈ ତଥା ଜୋ ଅନନ୍ତ ଚୈତନ୍ଯସ୍ଵରୂପ ନିର୍ମଲ ଉଦଯକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ରହୀ ହୈ ଐସୀ ଆତ୍ମଜ୍ଯୋତିକା ହମ ନିରନ୍ତର ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ . ଯହ କହନେକା ଆଶଯ ଯହ ଭୀ ଜାନନା ଚାହିଏ କି ଜୋ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ପୁରୁଷ ହୈଂ ଵେ, ଜୈସା ହମ ଅନୁଭଵ କରତେ ହୈଂ ଵୈସା ଅନୁଭଵ କରେଂ .୨୦.
ଟୀକା : — ଅବ, କୋଈ ତର୍କ କରେ କି ଆତ୍ମା ତୋ ଜ୍ଞାନକେ ସାଥ ତାଦାତ୍ମ୍ଯସ୍ଵରୂପ ହୈ, ଅଲଗ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଵହ ଜ୍ଞାନକା ନିତ୍ଯ ସେଵନ କରତା ହୀ ହୈ; ତବ ଫି ର ଉସେ ଜ୍ଞାନକୀ ଉପାସନା କରନେକୀ ଶିକ୍ଷା କ୍ଯୋଂ ଦୀ ଜାତୀ ହୈ ? ଉସକା ସମାଧାନ ଯହ ହୈ : — ଐସା ନହୀଂ ହୈ . ଯଦ୍ଯପି ଆତ୍ମା ଜ୍ଞାନକେ ସାଥ ତାଦାତ୍ମ୍ଯସ୍ଵରୂପ ହୈ ତଥାପି ଵହ ଏକ କ୍ଷଣମାତ୍ର ଭୀ ଜ୍ଞାନକା ସେଵନ ନହୀଂ କରତା; କ୍ଯୋଂକି ସ୍ଵଯଂବୁଦ୍ଧତ୍ଵ (ସ୍ଵଯଂ ସ୍ଵତଃ ଜାନନା) ଅଥଵା ବୋଧିତବୁଦ୍ଧତ୍ଵ (ଦୂସରେକେ ବତାନେସେ ଜାନନା) — ଇନ କାରଣପୂର୍ଵକ ଜ୍ଞାନକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋତୀ ହୈ . (ଯା ତୋ କାଲଲବ୍ଧି ଆଯେ ତବ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଜାନ ଲେ ଅଥଵା କୋଈ ଉପଦେଶ ଦେନେଵାଲା ମିଲେ ତବ ଜାନେ — ଜୈସେ ସୋଯା ହୁଆ ପୁରୁଷ ଯା ତୋ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ଜାଗ ଜାଯେ ଅଥଵା କୋଈ ଜଗାଯେ ତବ ଜାଗେ .) ଯହାଂ ପୁନଃ ପ୍ରଶ୍ନ ହୋତା ହୈ କି ଯଦି ଐସା ହୈ ତୋ ଜାନନେକେ କାରଣସେ ପୂର୍ଵ କ୍ଯା ଆତ୍ମା ଅଜ୍ଞାନୀ ହୀ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଉସେ ସଦୈଵ ଅପ୍ରତିବୁଦ୍ଧତ୍ଵ ହୈ ? ଉସକା ଉତ୍ତର : — ଐସା ହୀ ହୈ, ଵହ ଅଜ୍ଞାନୀ ହୀ ହୈ .
ଅବ ଯହାଂ ପୁନଃ ପୂଛତେ ହୈଂ କି — ଯହ ଆତ୍ମା କିତନେ ସମଯ ତକ (କହାଁ ତକ) ଅପ୍ରତିବୁଦ୍ଧ ରହତା ହୈ ଵହ କହୋ . ଉସକେ ଉତ୍ତରରୂପ ଗାଥାସୂତ୍ର କହତେ ହୈଂ : —
୫୨