ମମୈତତ୍ପୂର୍ଵମାସୀନ୍ନୈତସ୍ଯାହଂ ପୂର୍ଵମାସଂ ମମାହଂ ପୂର୍ଵମାସମେତସ୍ଯୈତତ୍ପୂର୍ଵମାସୀତ୍, ନ ମମୈତତ୍ପୁନର୍ଭଵିଷ୍ଯତି ନୈତସ୍ଯାହଂ ପୁନର୍ଭଵିଷ୍ଯାମି ମମାହଂ ପୁନର୍ଭଵିଷ୍ଯାମ୍ଯେତସ୍ଯୈତତ୍ପୁନର୍ଭଵିଷ୍ଯତୀତି ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ ଏଵ ସଦ୍ଭୂତାତ୍ମଵିକଲ୍ପସ୍ଯ ପ୍ରତିବୁଦ୍ଧଲକ୍ଷଣସ୍ଯ ଭାଵାତ୍ .
ରସଯତୁ ରସିକାନାଂ ରୋଚନଂ ଜ୍ଞାନମୁଦ୍ଯତ୍ .
କିଲ କଲଯତି କାଲେ କ୍ଵାପି ତାଦାତ୍ମ୍ଯଵୃତ୍ତିମ୍ ..୨୨..
— ଇସପ୍ରକାର ଜୈସେ କିସୀକୋ ଅଗ୍ନିମେଂ ହୀ ସତ୍ଯାର୍ଥ ଅଗ୍ନିକା ଵିକଲ୍ପ ହୋ ସୋ ପ୍ରତିବୁଦ୍ଧକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ, ଇସୀପ୍ରକାର ‘‘ମୈଂ ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ନହୀଂ ହୂଁ, ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ମୁଝସ୍ଵରୂପ ନହୀଂ ହୈ, — ମୈଂ ତୋ ମୈଂ ହୀ ହୂଁ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ ଵହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ହୈ; ମେରା ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ନହୀଂ, ଇସ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ମୈଂ ନହୀଂ ଥା, — ମେରା ହୀ ମୈଂ ହୂଁ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ; ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ମେରା ପହଲେ ନହୀଂ ଥା, ଇସ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ମୈଂ ପହଲେ ନହୀଂ ଥା, — ମେରା ମୈଂ ହୀ ପହଲେ ଥା, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ପହଲେ ଥା; ଯହ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ମେରା ଭଵିଷ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ହୋଗା, ଇସକା ମୈଂ ଭଵିଷ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ହୋଊଁଗା, — ମୈଂ ଅପନା ହୀ ଭଵିଷ୍ଯମେଂ ହୋଊଁଗା, ଇସ (ପରଦ୍ରଵ୍ଯ)କା ଯହ (ପରଦ୍ରଵ୍ଯ) ଭଵିଷ୍ଯମେଂ ହୋଗା’’ . — ଐସା ଜୋ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ହୀ ସତ୍ଯାର୍ଥ ଆତ୍ମଵିକଲ୍ପ ହୋତା ହୈ ଵହୀ ପ୍ରତିବୁଦ୍ଧ(ଜ୍ଞାନୀ)କା ଲକ୍ଷଣ ହୈ, ଇସସେ ଜ୍ଞାନୀ ପହିଚାନା ଜାତା ହୈ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ଜୋ ପରଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଆତ୍ମାକା ଵିକଲ୍ପ କରତା ହୈ ଵହ ତୋ ଅଜ୍ଞାନୀ ହୈ ଔର ଜୋ ଅପନେ ଆତ୍ମାକୋ ହୀ ଅପନା ମାନତା ହୈ ଵହ ଜ୍ଞାନୀ ହୈ — ଯହ ଅଗ୍ନି-ଈଂଧନକେ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତସେ ଦୃଢ଼ କିଯା ହୈ ..୨୦ସେ୨୨..
ଅବ ଇସ ଅର୍ଥକା କଲଶରୂପ କାଵ୍ଯ କହତେ ହୈଂ : —
ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : — [ଜଗତ୍ ] ଜଗତ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ଜଗତ୍କେ ଜୀଵୋ ! [ଆଜନ୍ମଲୀଢଂ ମୋହମ୍ ] ଅନାଦି ସଂସାରସେ ଲେକର ଆଜ ତକ ଅନୁଭଵ କିଯେ ଗଯେ ମୋହକୋ [ଇଦାନୀଂ ତ୍ଯଜତୁ ] ଅବ ତୋ ଛୋଡ଼ୋ ଔର [ରସିକାନାଂ ରୋଚନଂ ] ରସିକ ଜନୋଂକୋ ରୁଚିକର, [ଉଦ୍ଯତ୍ ଜ୍ଞାନମ୍ ] ଉଦଯ ହୁଆ ଜୋ ଜ୍ଞାନ ଉସକା [ରସଯତୁ ] ଆସ୍ଵାଦନ କରୋ; କ୍ଯୋଂକି [ଇହ ] ଇସ ଲୋକମେଂ [ଆତ୍ମା ] ଆତ୍ମା [କିଲ ] ଵାସ୍ତଵମେଂ [କଥମ୍ ଅପି ] କିସୀପ୍ରକାର ଭୀ [ଅନାତ୍ମନା ସାକମ୍ ] ଅନାତ୍ମା(ପରଦ୍ରଵ୍ଯ)କେ ସାଥ [କ୍ଵ ଅପି କାଲେ ] କଦାପି [ତାଦାତ୍ମ୍ଯଵୃତ୍ତିମ୍ କଲଯତି ନ ] ତାଦାତ୍ମ୍ଯଵୃତ୍ତି (ଏକତ୍ଵ)କୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା, କ୍ଯୋଂକି [ଏକଃ ] ଆତ୍ମା ଏକ ହୈ ଵହ ଅନ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ ଏକତାରୂପ ନହୀଂ ହୋତା
ଭାଵାର୍ଥ : — ଆତ୍ମା ପରଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସାଥ କିସୀପ୍ରକାର କିସୀ ସମଯ ଏକତାକେ ଭାଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ