ਸ਼ਯਾਨਃ ਸ੍ਵਯਮਜ੍ਞਾਨੀ ਸਨ੍ਨਨ੍ਯੇਨ ਤਦਂਚਲਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਬਲਾਨ੍ਨਗ੍ਨੀਕ੍ਰਿਯਮਾਣੋ ਮਂਕ੍ਸ਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵਾਰ੍ਪਯ ਪਰਿਵਰ੍ਤਿਤਮੇਤਦ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਂ ਮਾਮਕਮਿਤ੍ਯਸਕ੍ਰੁਦ੍ਵਾਕ੍ਯਂ ਸ਼੍ਰੁਣ੍ਵਨ੍ਨਖਿਲੈਸ਼੍ਚਿਹ੍ਨੈਃ ਸੁਸ਼੍ਠੁ ਪਰੀਕ੍ਸ਼੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮੇਤਤ੍ਪਰਕੀਯਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਨੀ ਸਨ੍ ਮੁਂਚਤਿ ਤਚ੍ਚੀਵਰਮਚਿਰਾਤ੍, ਤਥਾ ਜ੍ਞਾਤਾਪਿ ਸਮ੍ਭ੍ਰਾਨ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਕੀਯਾਨ੍ਭਾਵਾ- ਨਾਦਾਯਾਤ੍ਮੀਯਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨ੍ਯਧ੍ਯਾਸ੍ਯ ਸ਼ਯਾਨਃ ਸ੍ਵਯਮਜ੍ਞਾਨੀ ਸਨ੍ ਗੁਰੁਣਾ ਪਰਭਾਵਵਿਵੇਕਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵੈਕੀਕ੍ਰਿਯਮਾਣੋ ਮਂਕ੍ਸ਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵੈਕਃ ਖਲ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮੇਤ੍ਯਸਕ੍ਰੁਚ੍ਛ੍ਰੌਤਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਸ਼੍ਰੁਣ੍ਵਨ੍ਨਖਿਲੈਸ਼੍ਚਿਹ੍ਨੈਃ ਸੁਸ਼੍ਠੁ ਪਰੀਕ੍ਸ਼੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮੇਤੇ ਪਰਭਾਵਾ ਇਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਨੀ ਸਨ੍ ਮੁਂਚਤਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਰਭਾਵਾਨਚਿਰਾਤ੍ .
ਦਨਵਮਪਰਭਾਵਤ੍ਯਾਗਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਃ .
ਸ੍ਵਯਮਿਯਮਨੁਭੂਤਿਸ੍ਤਾਵਦਾਵਿਰ੍ਬਭੂਵ ..੨੯..
ਹੈ ਔਰ ਉਸੇ ਨਗ੍ਨ ਕਰ ਕਹਤਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਤੂ ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਜਾਗ, ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ, ਯਹ ਮੇਰਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਬਦਲੇਮੇਂ ਆ ਗਯਾ ਹੈ, ਯਹ ਮੇਰਾ ਹੈ ਸੋ ਮੁਝੇ ਦੇ ਦੇ’, ਤਬ ਬਾਰਮ੍ਬਾਰ ਕਹੇ ਗਯੇ ਇਸ ਵਾਕ੍ਯਕੋ ਸੁਨਤਾ ਹੁਆ ਵਹ, (ਉਸ ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੇ) ਸਰ੍ਵ ਚਿਹ੍ਨੋਂਸੇ ਭਲੀਭਾਨ੍ਤਿ ਪਰੀਕ੍ਸ਼ਾ ਕਰਕੇ, ‘ਅਵਸ਼੍ਯ ਯਹ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਦੂਸਰੇਕਾ ਹੀ ਹੈ’ ਐਸਾ ਜਾਨਕਰ , ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਤਾ ਹੁਆ, ਉਸ (ਦੂਸਰੇਕੇ) ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੋ ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਹੀ ਤ੍ਯਾਗ ਦੇਤਾ ਹੈ . ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ — ਜ੍ਞਾਤਾ ਭੀ ਭ੍ਰਮਵਸ਼ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਭਾਵੋਂਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਪਨਾ ਜਾਨਕਰ, ਅਪਨੇਮੇਂ ਏਕਰੂਪ ਕਰਕੇ ਸੋ ਰਹਾ ਹੈ ਔਰ ਅਪਨੇ ਆਪ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋ ਰਹਾ ਹੈ ; ਜਬ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਪਰਭਾਵਕਾ ਵਿਵੇਕ (ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ) ਕਰਕੇ ਉਸੇ ਏਕ ਆਤ੍ਮਭਾਵਰੂਪ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ‘ਤੂ ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਜਾਗ, ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ, ਯਹ ਤੇਰਾ ਆਤ੍ਮਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਏਕ (ਜ੍ਞਾਨਮਾਤ੍ਰ) ਹੀ ਹੈ, (ਅਨ੍ਯ ਸਰ੍ਵ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਭਾਵ ਹੈਂ )’, ਤਬ ਬਾਰਮ੍ਬਾਰ ਕਹੇ ਗਯੇ ਇਸ ਆਗਮਕੇ ਵਾਕ੍ਯਕੋ ਸੁਨਤਾ ਹੁਆ ਵਹ, ਸਮਸ੍ਤ (ਸ੍ਵ-ਪਰਕੇ) ਚਿਹ੍ਨੋਂਸੇ ਭਲੀਭਾਂਤਿ ਪਰੀਕ੍ਸ਼ਾ ਕਰਕੇ, ‘ਅਵਸ਼੍ਯ ਯਹ ਪਰਭਾਵ ਹੀ ਹੈਂ, (ਮੈਂ ਏਕ ਜ੍ਞਾਨਮਾਤ੍ਰ ਹੀ ਹੂਁ)’ ਯਹ ਜਾਨਕਰ, ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਤਾ ਹੁਆ, ਸਰ੍ਵ ਪਰਭਾਵੋਂਕੋ ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਛੋੜ ਦੇਤਾ ਹੈ
.
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜਬ ਤਕ ਪਰਵਸ੍ਤੁਕੋ ਭੂਲਸੇ ਅਪਨੀ ਸਮਝਤਾ ਹੈ ਤਬ ਤਕ ਮਮਤ੍ਵ ਰਹਤਾ ਹੈ; ਔਰ ਜਬ ਯਥਾਰ੍ਥ ਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਵਸ੍ਤੁਕੋ ਦੂਸਰੇਕੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਤਬ ਦੂਸਰੇਕੀ ਵਸ੍ਤੁਮੇਂ ਮਮਤ੍ਵ ਕੈਸੇ ਰਹੇਗਾ ? ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਯਹ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਹੈ ..੩੫..
ਅਬ ਇਸੀ ਅਰ੍ਥਕਾ ਸੂਚਕ ਕਲਸ਼ਰੂਪ ਕਾਵ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਅਪਰ-ਭਾਵ-ਤ੍ਯਾਗ-ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤ-ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਃ ] ਯਹ ਪਰਭਾਵਕੇ ਤ੍ਯਾਗਕੇ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ,
੭੬