ਅਮੂਨਿ ਹਿ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਾਕਾਸ਼ਕਾਲਪੁਦ੍ਗਲਜੀਵਾਨ੍ਤਰਾਣਿ ਸ੍ਵਰਸਵਿਜ੍ਰੁਮ੍ਭਿਤਾਨਿਵਾਰਿਤਪ੍ਰਸਰਵਿਸ਼੍ਵ- ਘਸ੍ਮਰਪ੍ਰਚਣ੍ਡਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਸ਼ਕ੍ਤਿਕਵਲਿਤਤਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਨ੍ਤਰ੍ਮਗ੍ਨਾਨੀਵਾਤ੍ਮਨਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨਾਨਿ ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣੈਕਜ੍ਞਾਯਕ- ਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵੇਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤੋਨ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਤਦਤਿਰਿਕ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਤਯਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤੋ ਬਹਿਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਰੂਪਤਾਂ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮ- ਸ਼ਕ੍ਯਤ੍ਵਾਨ੍ਨ ਨਾਮ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿ . ਕਿਂਚੈਤਤ੍ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵੋਪਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਤ ਏਵੈਕਮਨਾਕੁਲਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਕਲਯਨ੍ ਭਗਵਾਨਾਤ੍ਮੈਵਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਯਤ੍ਕਿਲਾਹਂ ਖਲ੍ਵੇਕਃ ਤਤਃ ਸਂਵੇਦ੍ਯਸਂਵੇਦਕਭਾਵਮਾਤ੍ਰੋਪਜਾਤੇਤਰੇਤਰ- ਸਂਵਲਨੇਪਿ ਪਰਿਸ੍ਫੁ ਟਸ੍ਵਦਮਾਨਸ੍ਵਭਾਵਭੇਦਤਯਾ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਾਕਾਸ਼ਕਾਲਪੁਦ੍ਗਲਜੀਵਾਨ੍ਤਰਾਣਿ ਪ੍ਰਤਿ
੧ਗਾਥਾਰ੍ਥ : — [ਬੁਧ੍ਯਤੇ ] ਯਹ ਜਾਨੇ ਕਿ [ਧਰ੍ਮਾਦਿਃ ] ‘ਯਹ ਧਰ੍ਮ ਆਦਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯ [ਮਮ ਨਾਸ੍ਤਿ ] ਮੇਰੇ ਕੁਛ ਭੀ ਨਹੀਂ ਲਗਤੇ, [ਏਕਃ ਉਪਯੋਗਃ ਏਵ ] ਏਕ ਉਪਯੋਗ ਹੀ [ਅਹਮ੍ ] ਮੈਂ ਹੂਁ — [ਤਂ ] ਐਸਾ ਜਾਨਨੇਕੋ [ਸਮਯਸ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਯਕਾਃ ] ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਕੇ ਅਥਵਾ ਸ੍ਵਪਰਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਰੂਪ ਸਮਯਕੇ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ [ਧਰ੍ਮਨਿਰ੍ਮਮਤ੍ਵਂ ] ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਰ੍ਮਮਤ੍ਵ [ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ ] ਕਹਤੇ ਹੈਂ .
ਟੀਕਾ : — ਅਪਨੇ ਨਿਜਰਸਸੇ ਜੋ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁਈ ਹੈ, ਜਿਸਕਾ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਅਨਿਵਾਰ ਹੈ ਤਥਾ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਗ੍ਰਸਿਤ ਕਰਨੇਕਾ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਐਸੀ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਗ੍ਰਾਸੀਭੂਤ ਕਿਯੇ ਜਾਨੇਸੇ, ਮਾਨੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮਗ੍ਨ ਹੋ ਰਹੇ ਹੋਂ — ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਤਦਾਕਾਰ ਹੋਕਰ ਡੂਬ ਰਹੇ ਹੋਂ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਯਹ ਧਰ੍ਮ, ਅਧਰ੍ਮ, ਆਕਾਸ਼, ਕਾਲ, ਪੁਦ੍ਗਲ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਜੀਵ — ਯੇ ਸਮਸ੍ਤ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਮੇਰੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਨਹੀਂ ਹੈਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣ ਏਕ ਜ੍ਞਾਯਕਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਸੇ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਃ ਅਨ੍ਤਰਙ੍ਗਤਤ੍ਤ੍ਵ ਤੋ ਮੈਂ ਹੂਁ ਔਰ ਵੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਮੇਰੇ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲੇ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਮਾਰ੍ਥਤਃ ਬਾਹ੍ਯਤਤ੍ਤ੍ਵਰੂਪਤਾਕੋ ਛੋੜਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਅਸਮਰ੍ਥ ਹੈਂ (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕਾ ਅਭਾਵ ਕਰਕੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਟ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ) . ਔਰ ਯਹਾਁ ਸ੍ਵਯਮੇਵ, (ਚੈਤਨ੍ਯਮੇਂ) ਨਿਤ੍ਯ ਉਪਯੁਕ੍ਤ ਔਰ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਏਕ, ਅਨਾਕੁਲ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੁਆ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ — ਮੈਂ ਪ੍ਰਗਟ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਏਕ ਹੀ ਹੂਁ ਇਸਲਿਏ, ਜ੍ਞੇਯਜ੍ਞਾਯਕਭਾਵਮਾਤ੍ਰਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਸਾਥ ਪਰਸ੍ਪਰ ਮਿਲਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਪ੍ਰਗਟ ਸ੍ਵਾਦਮੇਂ ਆਨੇਵਾਲੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਭੇਦਕੇ ਕਾਰਣ ਧਰ੍ਮ, ਅਧਰ੍ਮ, ਆਕਾਸ਼, ਕਾਲ, ਪੁਦ੍ਗਲ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਜੀਵੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਮੈਂ ਨਿਰ੍ਮਮ ਹੂਁ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸਦਾ ਹੀ ਅਪਨੇ ਏਕਤ੍ਵਮੇਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਸਮਯ (ਆਤ੍ਮਪਦਾਰ੍ਥ ਅਥਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਦਾਰ੍ਥ) ਜ੍ਯੋਂ ਕਾ ਤ੍ਯੋਂ ਹੀ ਸ੍ਥਿਤ ਰਹਤਾ ਹੈ; (ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ) . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜ੍ਞੇਯਭਾਵੋਂਸੇ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ ਹੁਆ ..੩੭..
੮੦
੧ਇਸ ਗਾਥਾਕਾ ਅਰ੍ਥ ਐਸਾ ਭੀ ਹੋਤਾ ਹੈ : — ‘ਧਰ੍ਮ ਆਦਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਮੇਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਮੈਂ ਏਕ ਹੂਁ’ ਐਸਾ ਉਪਯੋਗ ਹੀ ਜਾਨੇ, ਉਸ ਉਪਯੋਗਕੋ ਸਮਯਕੇ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਧਰ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਰ੍ਮਮ ਕਹਤੇ ਹੈਂ .