ਸ੍ਵਯਮਯਮੁਪਯੋਗੋ ਬਿਭ੍ਰਦਾਤ੍ਮਾਨਮੇਕਮ੍ .
ਕ੍ਰੁਤਪਰਿਣਤਿਰਾਤ੍ਮਾਰਾਮ ਏਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਃ ..੩੧..
ਅਥੈਵਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਪਰਿਣਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਕੀਦ੍ਰਕ੍ ਸ੍ਵਰੂਪਸਂਚੇਤਨਂ ਭਵਤੀਤ੍ਯਾਵੇਦਯਨ੍ਨੁਪ- ਸਂਹਰਤਿ — ਅਹਮੇਕ੍ਕੋ ਖਲੁ ਸੁਦ੍ਧੋ ਦਂਸਣਣਾਣਮਇਓ ਸਦਾਰੂਵੀ .
ਯਹਾਁ ਇਸੀ ਅਰ੍ਥਕਾ ਕਲਸ਼ਰੂਪ ਕਾਵ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਇਤਿ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਰੂਪਸੇ ਭਾਵਕ ਭਾਵ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਭਾਵੋਂਸੇ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇ ਪਰ [ਸਰ੍ਵੈਃ ਅਨ੍ਯਭਾਵੈਃ ਸਹ ਵਿਵੇਕੇ ਸਤਿ ] ਸਰ੍ਵ ਅਨ੍ਯਭਾਵੋਂਸੇ ਜਬ ਭਿਨ੍ਨਤਾ ਹੁਈ ਤਬ [ਅਯਂ ਉਪਯੋਗਃ ] ਯਹ ਉਪਯੋਗ [ਸ੍ਵਯਂ ] ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ [ਏਕਂ ਆਤ੍ਮਾਨਮ੍ ] ਅਪਨੇ ਏਕ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਹੀ [ਬਿਭ੍ਰਤ੍ ] ਧਾਰਣ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, [ਪ੍ਰਕਟਿਤਪਰਮਾਰ੍ਥੈਃ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਵ੍ਰੁਤ੍ਤੈਃ ਕ੍ਰੁਤਪਰਿਣਤਿਃ ] ਜਿਨਕਾ ਪਰਮਾਰ੍ਥ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁਆ ਹੈ ਐਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਸੇ ਜਿਸਨੇ ਪਰਿਣਤਿ ਕੀ ਹੈ ਐਸਾ, [ਆਤ੍ਮ-ਆਰਾਮੇ ਏਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਃ ] ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਰੂਪੀ ਬਾਗ (ਕ੍ਰੀੜਾਵਨ)ਮੇਂ ਹੀ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਜਾਤਾ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਸਰ੍ਵ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਤਥਾ ਉਨਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੁਏ ਭਾਵੋਂਸੇ ਜਬ ਭੇਦ ਜਾਨਾ ਤਬ ਉਪਯੋਗਕੋ ਰਮਣਕੇ ਲਿਯੇ ਅਪਨਾ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਰਹਾ, ਅਨ੍ਯ ਠਿਕਾਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹਾ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਸਾਥ ਏਕਰੂਪ ਹੁਆ ਵਹ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਹੀ ਰਮਣ ਕਰਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਜਾਨਨਾ .੩੧.
ਅਬ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਵਰੂਪ ਪਰਿਣਤ ਇਸ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਸਂਚੇਤਨ ਕੈਸਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਯਹ ਕਹਤੇ ਹੁਏ ਆਚਾਰ੍ਯ ਇਸ ਕਥਨਕੋ ਸਮੇਟਤੇ ਹੈਂ : —
ਕੁਛ ਅਨ੍ਯ ਵੋ ਮੇਰਾ ਤਨਿਕ ਪਰਮਾਣੁਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਅਰੇ ! ..੩੮..