ਯਦ੍ਭਾਵਕਤ੍ਵੇਨ ਜ੍ਞੇਯਤ੍ਵੇਨ ਚੈਕੀਭੂਯ ਭੂਯੋ ਮੋਹਮੁਦ੍ਭਾਵਯਤਿ, ਸ੍ਵਰਸਤ ਏਵਾਪੁਨਃਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਾਯ ਸਮੂਲਂ
ਮੋਹਮੁਨ੍ਮੂਲ੍ਯ ਮਹਤੋ ਜ੍ਞਾਨੋਦ੍ਯੋਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸ੍ਫੁ ਰਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ .
ਆਲੋਕਮੁਚ੍ਛਲਤਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਰਸੇ ਸਮਸ੍ਤਾਃ .
ਅਰੂਪੀ ਹੂਁ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸਬਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਐਸੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੁਆ ਯਹ ਮੈਂ ਪ੍ਰਤਾਪਵਨ੍ਤ ਰਹਾ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪ੍ਰਤਾਪਵਨ੍ਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ ਐਸੇ ਮੁਝੇ, ਯਦ੍ਯਪਿ (ਮੁਝਸੇ) ਬਾਹ੍ਯ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਸ੍ਵਰੂਪ- ਸਮ੍ਪਦਾਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਮਸ੍ਤ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਫੁ ਰਾਯਮਾਨ ਹੈਂ ਤਥਾਪਿ, ਕੋਈ ਭੀ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪਰਮਾਣੁਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਮੁਝਰੂਪ ਭਾਸਤੇ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜੋ ਮੁਝੇ ਭਾਵਕਰੂਪ ਤਥਾ ਜ੍ਞੇਯਰੂਪਸੇ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਹੋਕਰ ਪੁਨਃ ਮੋਹ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰੇਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਨਿਜਰਸਸੇ ਹੀ ਮੋਹਕੋ ਮੂਲਸੇ ਉਖਾੜਕਰ — ਪੁਨਃ ਅਂਕੁਰਿਤ ਨ ਹੋ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਸ਼ ਕਰਕੇ, ਮਹਾਨ ਜ੍ਞਾਨਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਮੁਝੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁਆ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਆਤ੍ਮਾ ਅਨਾਦਿ ਕਾਲਸੇ ਮੋਹਕੇ ਉਦਯਸੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਥਾ, ਵਹ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੁਓਂਕੇ ਉਪਦੇਸ਼ਸੇ ਔਰ ਸ੍ਵ-ਕਾਲਲਬ੍ਧਿਸੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੁਆ ਤਥਾ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਜਾਨਾ ਕਿ ਮੈਂ ਏਕ ਹੂਁ, ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੂਁ, ਅਰੂਪੀ ਹੂਁ, ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਮਯ ਹੂਁ . ਐਸਾ ਜਾਨਨੇਸੇ ਮੋਹਕਾ ਸਮੂਲ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਗਯਾ, ਭਾਵਕਭਾਵ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਭਾਵਸੇ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ ਹੁਆ, ਅਪਨੀ ਸ੍ਵਰੂਪਸਂਪਦਾ ਅਨੁਭਵਮੇਂ ਆਈ; ਤਬ ਫਿ ਰ ਪੁਨਃ ਮੋਹ ਕੈਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ? ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤਾ ..੩੮..
ਅਬ, ਐਸਾ ਜੋ ਆਤ੍ਮਾਨੁਭਵ ਹੁਆ ਉਸਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕਹਕਰ ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਪ੍ਰੇਰਣਾਰੂਪ ਕਾਵ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ — ਐਸੇ ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕ ਨਿਮਗ੍ਨ ਹੋ ਜਾਓ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਏਸ਼ਃ ਭਗਵਾਨ੍ ਅਵਬੋਧਸਿਨ੍ਧੁਃ ] ਯਹ ਜ੍ਞਾਨਸਮੁਦ੍ਰ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾ [ਵਿਭ੍ਰਮ- ਤਿਰਸ੍ਕਰਿਣੀਂ ਭਰੇਣ ਆਪ੍ਲਾਵ੍ਯ ]ਿਵਭ੍ਰਮਰੂਪੀ ਆੜੀ ਚਾਦਰਕੋ ਸਮੂਲਤਯਾ ਡੂਬੋਕਰ (ਦੂਰ ਕਰਕੇ) [ਪ੍ਰੋਨ੍ਮਗ੍ਨਃ ] ਸ੍ਵਯਂ ਸਰ੍ਵਾਂਗ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁਆ ਹੈ; [ਅਮੀ ਸਮਸ੍ਤਾਃ ਲੋਕਾਃ ] ਇਸਲਿਯੇ ਅਬ ਯਹ ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕ [ਸ਼ਾਨ੍ਤਰਸੇ ] ਉਸਕੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤ ਰਸਮੇਂ [ਸਮਮ੍ ਏਵ ] ਏਕ ਸਾਥ ਹੀ [ਨਿਰ੍ਭਰਮ੍ ] ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ [ਮਜ੍ਜਨ੍ਤੁ ] ਮਗ੍ਨ ਹੋ ਜਾਓ, ਕਿ ਜੋ ਸ਼ਾਨ੍ਤ ਰਸ [ਆਲੋਕਮ੍ ਉਚ੍ਛਲਤਿ ] ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕ ਪਰ੍ਯਨ੍ਤ ਉਛਲ ਰਹਾ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜੈਸੇ ਸਮੁਦ੍ਰਕੇ ਆੜੇ ਕੁਛ ਆ ਜਾਯੇ ਤੋ ਜਲ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤਾ ਔਰ ਜਬ ਵਹ ਆੜ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ ਤਬ ਜਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਵਹ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਲੋਗੋਂਕੋ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਯੋਗ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਇਸ ਜਲਮੇਂ ਸਭੀ ਲੋਗ ਸ੍ਨਾਨ ਕਰੋ’; ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਭ੍ਰਮਸੇ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤ ਥਾ ਤਬ