ਸ੍ਵਯਮੁਪਲਭ੍ਯਮਾਨਤ੍ਵਾਤ੍ . ਨ ਖਲ੍ਵਰ੍ਥਕ੍ਰਿਯਾਸਮਰ੍ਥਃ ਕਰ੍ਮਸਂਯੋਗੋ ਜੀਵਃ ਕਰ੍ਮਸਂਯੋਗਾਤ੍ ਖਟ੍ਵਾਸ਼ਾਯਿਨਃ ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯੇਵਾਸ਼੍ਟਕਾਸ਼੍ਠਸਂਯੋਗਾਦਤਿਰਿਕ੍ਤਤ੍ਵੇਨਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯ ਵਿਵੇਚਕੈਃ ਸ੍ਵਯਮੁਪਲਭ੍ਯਮਾਨਤ੍ਵਾਦਿਤਿ .
ਸ੍ਵਯਮਪਿ ਨਿਭ੍ਰੁਤਃ ਸਨ੍ ਪਸ਼੍ਯ ਸ਼ਣ੍ਮਾਸਮੇਕਮ੍ .
ਨਨੁ ਕਿਮਨੁਪਲਬ੍ਧਿਰ੍ਭਾਤਿ ਕਿਂਚੋਪਲਬ੍ਧਿਃ ..੩੪..
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਜੀਵ, ਸਰ੍ਵ ਪਰਭਾਵੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨ, ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਿਯੋਂਕੇ ਗੋਚਰ ਹੈਂ; ਇਸਲਿਏ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਜੈਸਾ ਮਾਨਤੇ ਹੈਂ ਵੈਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ..੪੪..
ਯਹਾਁ ਪੁਦ੍ਗਲਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ( – ਪੁਦ੍ਗਲਕੋ ਹੀ ਆਤ੍ਮਾ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ) ਪੁਰੁਸ਼ਕੋ (ਉਸਕੇ ਹਿਤਰੂਪ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕੀ ਬਾਤ ਕਹਕਰ) ਮਿਠਾਸਪੂਰ੍ਵਕ (ਔਰ ਸਮਭਾਵਸੇ) ਹੀ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਯਹ ਕਾਵ੍ਯਮੇਂ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — ਹੇ ਭਵ੍ਯ ! ਤੁਝੇ [ਅਪਰੇਣ ] ਅਨ੍ਯ [ਅਕਾਰ੍ਯ-ਕੋਲਾਹਲੇਨ ] ਵ੍ਯਰ੍ਥ ਹੀ ਕੋਲਾਹਲ ਕਰਨੇਸੇ [ਕਿਮ੍ ] ਕ੍ਯਾ ਲਾਭ ਹੈ ? ਤੂ [ਵਿਰਮ ] ਇਸ ਕੋਲਾਹਲਸੇ ਵਿਰਕ੍ਤ ਹੋ ਔਰ [ਏਕਮ੍ ] ਏਕ ਚੈਤਨ੍ਯਮਾਤ੍ਰ ਵਸ੍ਤੁਕੋ [ਸ੍ਵਯਮ੍ ਅਪਿ ] ਸ੍ਵਯਂ [ਨਿਭ੍ਰੁਤਃ ਸਨ੍ ] ਨਿਸ਼੍ਚਲ ਲੀਨ ਹੋਕਰ [ਪਸ਼੍ਯ ਸ਼ਣ੍ਮਾਸਮ੍ ] ਦੇਖ; ਐਸਾ ਛਹ ਮਾਸ ਅਭ੍ਯਾਸ ਕਰ ਔਰ ਦੇਖ ਕਿ ਐਸਾ ਕਰਨੇਸੇ [ਹ੍ਰੁਦਯ- ਸਰਸਿ ] ਅਪਨੇ ਹ੍ਰੁਦਯਸਰੋਵਰਮੇਂ, [ਪੁਦ੍ਗਲਾਤ੍ ਭਿਨ੍ਨਧਾਮ੍ਨਃ ] ਜਿਸਕਾ ਤੇਜ-ਪ੍ਰਤਾਪ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਦ੍ਗਲਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਹੈ ਐਸੇ ਉਸ [ਪੁਂਸਃ ] ਆਤ੍ਮਾਕੀ [ਨਨੁ ਕਿਮ੍ ਅਨੁਪਲਬ੍ਧਿਃ ਭਾਤਿ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ ਹੈ [ਕਿਂ ਚ ਉਪਲਬ੍ਧਿਃ ] ਯਾ ਹੋਤੀ ਹੈ ?
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਯਦਿ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਅਭ੍ਯਾਸ ਕਰੇ ਤੋ ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਅਵਸ਼੍ਯ ਹੋਤੀ ਹੈ; ਯਦਿ ਪਰਵਸ੍ਤੁ ਹੋ ਤੋ ਉਸਕੀ ਤੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ . ਅਪਨਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਤੋ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਸੇ ਭੂਲ ਰਹਾ ਹੈ; ਯਦਿ ਸਾਵਧਾਨ ਹੋਕਰ ਦੇਖੇ ਤੋ ਵਹ ਅਪਨੇ ਨਿਕਟ ਹੀ ਹੈ . ਯਹਾਁ ਛਹ ਮਾਸਕੇ ਅਭ੍ਯਾਸਕੀ ਬਾਤ ਕਹੀ ਹੈ ਇਸਕਾ ਅਰ੍ਥ ਯਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਏ ਕਿ ਇਤਨਾ ਹੀ ਸਮਯ ਲਗੇਗਾ . ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਤੋ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਾਤ੍ਰਮੇਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਤੀ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਕੋ ਬਹੁਤ ਕਠਿਨ ਮਾਲੂਮ