ਅਟ੍ਠਵਿਹਂ ਪਿ ਯ ਕਮ੍ਮਂ ਸਵ੍ਵਂ ਪੋਗ੍ਗਲਮਯਂ ਜਿਣਾ ਬੇਂਤਿ .
ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਾਦਿਭਾਵਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਕਮਸ਼੍ਟਵਿਧਮਪਿ ਚ ਕਰ੍ਮ ਸਮਸ੍ਤਮੇਵ ਪੁਦ੍ਗਲਮਯਮਿਤਿ ਕਿਲ ਸਕਲਜ੍ਞ- ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਃ . ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਯਦ੍ਵਿਪਾਕਕਾਸ਼੍ਠਾਮਧਿਰੂਢਸ੍ਯ ਫਲਤ੍ਵੇਨਾਭਿਲਪ੍ਯਤੇ ਤਦਨਾਕੁਲਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਸੌਖ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤ੍ਮ- ਸ੍ਵਭਾਵਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤ੍ਵਾਤ੍ਕਿਲ ਦੁਃਖਮ੍ . ਤਦਨ੍ਤਃਪਾਤਿਨ ਏਵ ਕਿਲਾਕੁਲਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਾ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਾਦਿਭਾਵਾਃ . ਹੋਤਾ ਹੋ ਤੋ ਉਸਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਿਯਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਸਮਝਨੇਮੇਂ ਅਧਿਕ ਕਾਲ ਲਗੇ ਤੋ ਛਹ ਮਾਸਸੇ ਅਧਿਕ ਨਹੀਂ ਲਗੇਗਾ; ਇਸਲਿਏ ਅਨ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਕੋਲਾਹਲਕਾ ਤ੍ਯਾਗ ਕਰਕੇ ਇਸਮੇਂ ਲਗ ਜਾਨੇਸੇ ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਹੀ ਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਹੋ ਜਾਯਗੀ ਐਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ .੩੪.
ਅਬ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਪੂਛਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਾਦਿ ਭਾਵੋਂਕੋ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਕਹਾ, ਅਨ੍ਯ ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਜੀਵ ਕਹਾ; ਤੋ ਯਹ ਭਾਵ ਭੀ ਚੈਤਨ੍ਯਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਰਖਨੇਵਾਲੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, (ਵੇ ਚੈਤਨ੍ਯਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਜੜਕੇ ਤੋ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ) ਤਥਾਪਿ ਉਨ੍ਹੇਂ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵ ਕ੍ਯੋਂ ਕਹਾ ? ਉਸਕੇ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਵਰੂਪ ਗਾਥਾਸੂਤ੍ਰ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਪਰਿਪਾਕਮੇਂ ਜਿਸ ਕਰ੍ਮਕਾ ਫਲ ਦੁਃਖ ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਹੈ ..੪੫..
ਗਾਥਾਰ੍ਥ : — [ਅਸ਼੍ਟਵਿਧਮ੍ ਅਪਿ ਚ ] ਆਠੋਂ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ [ਕਰ੍ਮ ] ਕਰ੍ਮ [ਸਰ੍ਵਂ ] ਸਬ [ਪੁਦ੍ਗਲਮਯਂ ] ਪੁਦ੍ਗਲਮਯ ਹੈ ਐਸਾ [ਜਿਨਾਃ ] ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਭਗਵਾਨ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਦੇਵ [ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ ] ਕਹਤੇ ਹੈਂ — [ਯਸ੍ਯ ਵਿਪਚ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ] ਜਿਸ ਪਕ੍ਵ ਹੋਕਰ ਉਦਯਮੇਂ ਆਨੇਵਾਲੇ ਕਰ੍ਮਕਾ [ਫਲਂ ] ਫਲ [ਤਤ੍ ] ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ [ਦੁਃਖਮ੍ ] ਦੁਃਖ ਹੈ [ਇਤਿ ਉਚ੍ਯਤੇ ] ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ .
ਟੀਕਾ : — ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਾਦਿ ਸਮਸ੍ਤ ਭਾਵੋਂਕੋ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਜੋ ਆਠੋਂ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦਿ ਕਰ੍ਮ ਹੈ ਵਹ ਸਭੀ ਪੁਦ੍ਗਲਮਯ ਹੈ ਐਸਾ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕਾ ਵਚਨ ਹੈ . ਵਿਪਾਕਕੀ ਮਰ੍ਯਾਦਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਉਸ ਕਰ੍ਮਕੇ ਫਲਰੂਪਸੇ ਜੋ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਵਹ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਕਰ੍ਮਫਲ), ਅਨਾਕੁਲਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣ — ਸੁਖਨਾਮਕ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਇਸਲਿਏ, ਦੁਃਖ ਹੈ . ਉਸ ਦੁਃਖਮੇਂ ਹੀ ਆਕੁਲਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਾਦਿ ਭਾਵ
੯੪