ਯਥਾ ਪਥਿ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਂ ਕਞ੍ਚਿਤ੍ਸਾਰ੍ਥਂ ਮੁਸ਼੍ਯਮਾਣਮਵਲੋਕ੍ਯ ਤਾਤ੍ਸ੍ਥ੍ਯਾਤ੍ਤਦੁਪਚਾਰੇਣ ਮੁਸ਼੍ਯਤ ਏਸ਼ ਪਨ੍ਥਾ ਇਤਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਿਣਾਂ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ੇਪਿ ਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯਤੋ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਕਾਸ਼ਦੇਸ਼ਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ ਪਨ੍ਥਾ ਮੁਸ਼੍ਯਤੇ, ਤਥਾ ਜੀਵੇ ਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯੇਣਾਵਸ੍ਥਿਤਂਕਰ੍ਮਣੋ ਨੋਕਰ੍ਮਣੋ ਵਾ ਵਰ੍ਣਮੁਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼੍ਯ ਤਾਤ੍ਸ੍ਥ੍ਯਾਤ੍ਤਦੁਪਚਾਰੇਣ ਜੀਵਸ੍ਯੈਸ਼ ਵਰ੍ਣ ਇਤਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਤੋਰ੍ਹਦ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨੇਪਿ ਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯਤੋ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਮੂਰ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯੋਪਯੋਗਗੁਣਾਧਿਕਸ੍ਯ ਜੀਵਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ ਵਰ੍ਣੋਸ੍ਤਿ . ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਰਸਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰੂਪਸ਼ਰੀਰਸਂਸ੍ਥਾਨਸਂਹਨਨਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਪ੍ਰਤ੍ਯਯਕਰ੍ਮਨੋਕਰ੍ਮ-
ਗਾਥਾਰ੍ਥ : — [ਪਥਿ ਮੁਸ਼੍ਯਮਾਣਂ ] ਜੈਸੇ ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਜਾਤੇ ਹੁਯੇ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਕੋ ਲੁਟਤਾ ਹੁਆ [ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ ] ਦੇਖਕਰ ‘[ਏਸ਼ਃ ਪਨ੍ਥਾ ] ਯਹ ਮਾਰ੍ਗ [ਮੁਸ਼੍ਯਤੇ ] ਲੁਟਤਾ ਹੈ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਵ੍ਯਵਹਾਰਿਣਃ ਲੋਕਾਃ ] ਵ੍ਯਵਹਾਰੀਜਨ [ਭਣਨ੍ਤਿ ] ਕਹਤੇ ਹੈਂ; ਕਿਨ੍ਤੁ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਵਿਚਾਰ ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ ਤੋ [ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ਪਨ੍ਥਾ ] ਕੋਈ ਮਾਰ੍ਗ ਤੋ [ਨ ਚ ਮੁਸ਼੍ਯਤੇ ] ਨਹੀਂ ਲੁਟਤਾ, ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਜਾਤਾ ਹੁਆ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਹੀ ਲੁਟਤਾ ਹੈ; [ਤਥਾ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਜੀਵੇ ] ਜੀਵਮੇਂ [ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਨੋਕਰ੍ਮਣਾਂ ਚ ] ਕਰ੍ਮੋਂਕਾ ਔਰ ਨੋਕਰ੍ਮੋਂਕਾ [ਵਰ੍ਣਮ੍ ] ਵਰ੍ਣ [ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ ] ਦੇਖਕਰ ‘[ਜੀਵਸ੍ਯ ] ਜੀਵਕਾ [ਏਸ਼ਃ ਵਰ੍ਣਃ ] ਯਹ ਵਰ੍ਣ ਹੈ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਜਿਨੈਃ ] ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਦੇਵਨੇ [ਵ੍ਯਵਹਾਰਤਃ ] ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ [ਉਕ੍ਤ : ] ਕਹਾ ਹੈ . ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ [ਗਨ੍ਧਰਸਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰੂਪਾਣਿ ] ਗਨ੍ਧ, ਰਸ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰੂਪ, [ਦੇਹਃ ਸਂਸ੍ਥਾਨਾਦਯਃ ] ਦੇਹ, ਸਂਸ੍ਥਾਨ ਆਦਿ [ਯੇ ਚ ਸਰ੍ਵੇ ] ਜੋ ਸਬ ਹੈਂ, [ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਯ ] ਵੇ ਸਬ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ [ਨਿਸ਼੍ਚਯਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਰਃ ] ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੇ ਦੇਖਨੇਵਾਲੇ [ਵ੍ਯਪਦਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ] ਕਹਤੇ ਹੈਂ .
ਟੀਕਾ : — ਜੈਸੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰੀ ਜਨ, ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਜਾਤੇ ਹੁਏ ਕਿਸੀ ਸਾਰ੍ਥ(ਸਂਘ)ਕੋ ਲੁਟਤਾ ਹੁਆ ਦੇਖਕਰ, ਸਂਘਕੀ ਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸਕਾ ਉਪਚਾਰ ਕਰਕੇ, ‘ਯਹ ਮਾਰ੍ਗ ਲੁਟਤਾ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਤੇ ਹੈਂ, ਤਥਾਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯੇ ਤੋ, ਜੋ ਆਕਾਸ਼ਕੇ ਅਮੁਕ ਭਾਗਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ ਐਸਾ ਕੋਈ ਮਾਰ੍ਗ ਤੋ ਨਹੀਂ ਲੁਟਤਾ; ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਭਗਵਾਨ ਅਰਹਨ੍ਤਦੇਵ, ਜੀਵਮੇਂ ਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਸ੍ਥਿਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ (ਰਹਾ ਹੁਆ) ਕਰ੍ਮ ਔਰ ਨੋਕਰ੍ਮਕਾ ਵਰ੍ਣ ਦੇਖਕਰ, (ਕਰ੍ਮ-ਨੋਕਰ੍ਮਕੇ) ਵਰ੍ਣਕੀ (ਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਸੇ) ਜੀਵਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿ ਹੋਨੇਸੇ ਉਸਕਾ ਉਪਚਾਰ ਕਰਕੇ, ‘ਜੀਵਕਾ ਯਹ ਵਰ੍ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਤਥਾਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ, ਸਦਾ ਹੀ ਜਿਸਕਾ ਅਮੂਰ੍ਤ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਉਪਯੋਗਗੁਣਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਨ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਅਧਿਕ