ਸਂਕ੍ਲੇਸ਼ਸ੍ਥਾਨਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸ੍ਥਾਨਸਂਯਮਲਬ੍ਧਿਸ੍ਥਾਨਜੀਵਸ੍ਥਾਨਗੁਣਸ੍ਥਾਨਾਨ੍ਯਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਤੋਰ੍ਹਦ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨੇਪਿ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਤੋ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਮੂਰ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਯੋਪਯੋਗਗੁਣੇਨਾਧਿਕਸ੍ਯ ਜੀਵਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਪਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯ-
ਲਕ੍ਸ਼ਣਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵਾਤ੍
ਹੈ ਐਸੇ ਜੀਵਕਾ ਕੋਈ ਭੀ ਵਰ੍ਣ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਗਨ੍ਧ, ਰਸ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰੂਪ, ਸ਼ਰੀਰ, ਸਂਸ੍ਥਾਨ, ਸਂਹਨਨ, ਰਾਗ, ਦ੍ਵੇਸ਼, ਮੋਹ, ਪ੍ਰਤ੍ਯਯ, ਕਰ੍ਮ, ਨੋਕਰ੍ਮ, ਵਰ੍ਗ, ਵਰ੍ਗਣਾ, ਸ੍ਪਰ੍ਧਕ, ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ੍ਥਾਨ, ਅਨੁਭਾਗਸ੍ਥਾਨ, ਯੋਗਸ੍ਥਾਨ, ਬਨ੍ਧਸ੍ਥਾਨ, ਉਦਯਸ੍ਥਾਨ, ਮਾਰ੍ਗਣਾਸ੍ਥਾਨ, ਸ੍ਥਿਤਿਬਨ੍ਧਸ੍ਥਾਨ, ਸਂਕ੍ਲੇਸ਼ਸ੍ਥਾਨ, ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸ੍ਥਾਨ, ਸਂਯਮਲਬ੍ਧਿਸ੍ਥਾਨ, ਜੀਵਸ੍ਥਾਨ ਔਰ ਗੁਣਸ੍ਥਾਨ — ਯਹ ਸਬ ਹੀ (ਭਾਵ) ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਅਰਹਨ੍ਤਭਗਵਾਨ ਜੀਵਕੇ ਕਹਤੇ ਹੈਂ, ਤਥਾਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ, ਸਦਾ ਹੀ ਜਿਸਕਾ ਅਮੂਰ੍ਤ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਉਪਯੋਗ ਗੁਣਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਨ੍ਯਸੇ ਅਧਿਕ ਹੈ ਐਸੇ ਜੀਵਕੇ ਵੇ ਸਬ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਇਨ ਵਰ੍ਣਾਦਿ ਭਾਵੋਂਕੇ ਔਰ ਜੀਵਕੇ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਯੇ ਵਰ੍ਣਸੇ ਲੇਕਰ ਗੁਣਸ੍ਥਾਨ ਪਰ੍ਯਨ੍ਤ ਭਾਵ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਮੇਂ ਜੀਵਕੇ ਕਹੇ ਹੈਂ ਵੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਕਹੇ ਹੈਂ; ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਵੇ ਜੀਵਕੇ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜੀਵ ਤੋ ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਉਪਯੋਗਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ .
ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਜਾਨਨਾ ਕਿ — ਪਹਲੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੋ ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਕਹਾ ਥਾ ਸੋ ਵਹਾਁ ਐਸਾ ਨ ਸਮਝਨਾ ਕਿ ਯਹ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਜਾਨਨਾ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜਬ ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਭਿਨ੍ਨ, ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ ਅਭੇਦਰੂਪ, ਉਸਕੇ ਅਸਾਧਾਰਣ ਗੁਣਮਾਤ੍ਰਕੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਰਕੇ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਤਬ ਪਰਸ੍ਪਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ-ਨੈਮਿਤ੍ਤਿਕਭਾਵ ਤਥਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ — ਵੇ ਸਬ ਗੌਣ ਹੋ ਜਾਤੇ ਹੈਂ, ਵੇ ਏਕ ਅਭੇਦਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ . ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਸਬ ਉਸ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਉਨ ਭਾਵੋਂਕੋ ਉਸ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਕਹਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਵਹ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਕਹਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ . ਐਸਾ ਨਯਵਿਭਾਗ ਹੈ .
ਯਹਾਁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਸੇ ਕਥਨ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਐਸਾ ਸਿਦ੍ਧ ਕਿਯਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਯਹ ਸਮਸ੍ਤ ਭਾਵ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਮੇਂ ਜੀਵਕੇ ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ ਸੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ . ਯਦਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤ-ਨੈਮਿਤ੍ਤਿਕਭਾਵਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਵਹ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਭੀ ਕਹਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੀ ਕਹਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਸਰ੍ਵ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਲੋਪ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ ਔਰ ਸਰ੍ਵ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਲੋਪ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰਮਾਰ੍ਥਕਾ ਭੀ ਲੋਪ ਹੋ ਜਾਯੇਗਾ . ਇਸਲਿਯੇ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਦੇਵਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦਰੂਪ ਸਮਝਨਾ ਹੀ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, ਔਰ ਸਰ੍ਵਥਾ ਏਕਾਨ੍ਤ ਵਹ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵ ਹੈ ..੫੮* ਸੇ ੬੦..
੧੧੪