ਜੀਵੋ ਚੇਵ ਹਿ ਏਦੇ ਸਵ੍ਵੇ ਭਾਵ ਤ੍ਤਿ ਮਣ੍ਣਸੇ ਜਦਿ ਹਿ .
ਯਥਾ ਵਰ੍ਣਾਦਯੋ ਭਾਵਾਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਭਾਵਿਤਾਵਿਰ੍ਭਾਵਤਿਰੋਭਾਵਾਭਿਸ੍ਤਾਭਿਸ੍ਤਾਭਿਰ੍ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਭਿਃ ਵਰ੍ਣਾਦਿਸ੍ਵਰੂਪਤਾਕੀ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਿਸੇ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਤਥਾਪਿ ਮੋਕ੍ਸ਼-ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਜੋ ਸਰ੍ਵਥਾ ਵਰ੍ਣਾਦਿਸ੍ਵਰੂਪਤਾਕੀ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਿਸੇ ਰਹਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਵਰ੍ਣਾਦਿਸ੍ਵਰੂਪਤਾਸੇ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਐਸੇ ਜੀਵਕਾ ਵਰ੍ਣਾਦਿਭਾਵੋਂਕੇ ਸਾਥ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਸਰ੍ਵ ਅਵਸ੍ਥਾਓਂਮੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਜੋ ਭਾਵ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਉਨ ਭਾਵੋਂਕੇ ਸਾਥ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਕਹਲਾਤਾ ਹੈ . ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ ਸਰ੍ਵ ਅਵਸ੍ਥਾਓਂਮੇਂ ਪੁਦ੍ਗਲਮੇਂ ਵਰ੍ਣਾਦਿਭਾਵ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਰ੍ਣਾਦਿਭਾਵੋਂਕੇ ਸਾਥ ਪੁਦ੍ਗਲਕਾ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਹੈ . ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਜੀਵਮੇਂ ਵਰ੍ਣਾਦਿਭਾਵ ਕਿਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਕਹੇ ਜਾ ਸਕਤੇ ਹੈਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਮੋਕ੍ਸ਼-ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਜੀਵਮੇਂ ਵਰ੍ਣਾਦਿਭਾਵ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਜੀਵਕਾ ਵਰ੍ਣਾਦਿਭਾਵੋਂਕੇ ਸਾਥ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ਯਹ ਬਾਤ ਨ੍ਯਾਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੈ ..੬੧..
ਅਬ, ਯਦਿ ਕੋਈ ਐਸਾ ਮਿਥ੍ਯਾ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਕਰੇ ਕਿ ਜੀਵਕਾ ਵਰ੍ਣਾਦਿਕੇ ਸਾਥ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯ ਹੈ, ਤੋ ਉਸਮੇਂ ਯਹ ਦੋਸ਼ ਆਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਇਸ ਗਾਥਾ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਤੋ ਜੀਵ ਔਰ ਅਜੀਵਮੇਂ ਕੁਛ ਭੇਦ ਤੁਝ ਰਹਤਾ ਨਹੀਂ ! ..੬੨..
ਗਾਥਾਰ੍ਥ : — ਵਰ੍ਣਾਦਿਕ ਕੇ ਸਾਥ ਜੀਵਕਾ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯ ਮਾਨਨੇਵਾਲੇਕੋ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ — ਹੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯਵਾਲੇ ! [ਯਦਿ ਹਿ ਚ ] ਯਦਿ ਤੁਮ [ਇਤਿ ਮਨ੍ਯਸੇ ] ਐਸੇ ਮਾਨੋਗੇ ਕਿ [ਏਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਭਾਵਾਃ ] ਯਹ ਵਰ੍ਣਾਦਿਕ ਸਰ੍ਵ ਭਾਵ [ਜੀਵਃ ਏਵ ਹਿ ] ਜੀਵ ਹੀ ਹੈਂ, [ਤੁ ] ਤੋ [ਤੇ ] ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਮਤਮੇਂ [ਜੀਵਸ੍ਯ ਚ ਅਜੀਵਸ੍ਯ ] ਜੀਵ ਔਰ ਅਜੀਵਕਾ [ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ ] ਕੋਈ [ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ ] ਭੇਦ [ਨਾਸ੍ਤਿ ] ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ .
ਟੀਕਾ : — ਜੈਸੇ ਵਰ੍ਣਾਦਿਕ ਭਾਵ, ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਆਵਿਰ੍ਭਾਵ (ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਨਾ, ਉਪਜਨਾ) ਔਰ ਤਿਰੋਭਾਵ (ਛਿਪ ਜਾਨਾ, ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਨਾ) ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲੀ ਐਸੀ ਉਨ-ਉਨ ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ
੧੧੬