ਦਵਿਰਤਮਨੁਭਾਵ੍ਯਵ੍ਯਾਪ੍ਤਿਕਲ੍ਮਾਸ਼ਿਤਾਯਾਃ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਯਹਾਁ ਮਂਗਲਕੇ ਲਿਯੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਿਯਾ ਹੈ . ਯਦਿ ਕੋਈ ਯਹ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ ਕਰੇ ਕਿ ਕਿਸੀ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵਕਾ ਨਾਮ ਲੇਕਰ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕ੍ਯੋਂ ਨਹੀਂ ਕਿਯਾ ? ਤੋ ਉਸਕਾ ਸਮਾਧਾਨ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ : — ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵਕਾ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਸ੍ਵਰੂਪ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਰਹਿਤ, ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ, ਵੀਤਰਾਗ, ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਇਸ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਗ੍ਰਨ੍ਥਮੇਂ ‘ਸਮਯਸਾਰ’ ਕਹਨੇਸੇ ਇਸਮੇਂ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵਕਾ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਹੋ ਗਯਾ . ਤਥਾ ਏਕ ਹੀ ਨਾਮ ਲੇਨੇਮੇਂ ਅਨ੍ਯਮਤਵਾਦੀ ਮਤਪਕ੍ਸ਼ਕਾ ਵਿਵਾਦ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਉਨ ਸਬਕਾ ਨਿਰਾਕਰਣ, ਸਮਯਸਾਰਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣੋਂਸੇ ਕਿਯਾ ਹੈ . ਔਰ ਅਨ੍ਯਵਾਦੀਜਨ ਅਪਨੇ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵਕਾ ਨਾਮ ਲੇਤੇ ਹੈਂ ਉਸਮੇਂ ਇਸ਼੍ਟ ਸ਼ਬ੍ਦਕਾ ਅਰ੍ਥ ਘਟਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਉਸਮੇਂ ਅਨੇਕ ਬਾਧਾਏਁ ਆਤੀ ਹੈਂ, ਔਰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦੀ ਜੈਨੋਂਕੋ ਤੋ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਵੀਤਰਾਗੀ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਇਸ਼੍ਟ ਹੈ . ਫਿ ਰ ਚਾਹੇ ਭਲੇ ਹੀ ਉਸ ਇਸ਼੍ਟਦੇਵਕੋ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਕਹੋ, ਪਰਮਜ੍ਯੋਤਿ ਕਹੋ, ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰ, ਪਰਬ੍ਰਹ੍ਮ, ਸ਼ਿਵ, ਨਿਰਂਜਨ, ਨਿਸ਼੍ਕਲਂਕ, ਅਕ੍ਸ਼ਯ, ਅਵ੍ਯਯ, ਸ਼ੁਦ੍ਧ, ਬੁਦ੍ਧ, ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ, ਅਨੁਪਮ, ਅਚ੍ਛੇਦ੍ਯ, ਅਭੇਦ੍ਯ, ਪਰਮਪੁਰੁਸ਼, ਨਿਰਾਬਾਧ, ਸਿਦ੍ਧ, ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ, ਚਿਦਾਨਂਦ, ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ, ਵੀਤਰਾਗ, ਅਰ੍ਹਤ੍, ਜਿਨ, ਆਪ੍ਤ, ਭਗਵਾਨ, ਸਮਯਸਾਰ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਹਜਾਰੋ ਨਾਮੋਂਸੇ ਕਹੋ; ਵੇ ਸਬ ਨਾਮ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੈਂ . ਸਰ੍ਵਥਾ ਏਕਾਨ੍ਤਵਾਦਿਯੋਂਕੋ ਭਿਨ੍ਨ ਨਾਮੋਂਮੇਂ ਵਿਰੋਧ ਹੈ, ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦੀਕੋ ਕੋਈ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਅਰ੍ਥਕੋ ਯਥਾਰ੍ਥ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਏ .
ਅਬ ਸਰਸ੍ਵਤੀਕੋ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਮਯੀ ਮੂਰ੍ਤਿਃ ] ਜਿਨਮੇਂ ਅਨੇਕ ਅਨ੍ਤ (ਧਰ੍ਮ) ਹੈਂ ਐਸੇ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਤਥਾ ਵਚਨ ਉਸਮਯੀ ਮੂਰ੍ਤਿ [ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ਏਵ ] ਸਦਾ ਹੀ [ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤਾਮ੍ ] ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਰੂਪ ਹੋ . ਕੈਸੀ ਹੈ ਵਹ ਮੂਰ੍ਤਿ ? [ਅਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਗਾਤ੍ਮਨਃ ਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ] ਜੋ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਵਾਲਾ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਤਥਾ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੇ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਏਵਂ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਅਪਨੇ ਵਿਕਾਰੋਂਸੇ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਭਿਨ੍ਨ ਏਕਾਕਾਰ ਹੈ ਐਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਸਾਧਾਰਣ — ਸਜਾਤੀਯ ਵਿਜਾਤੀਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ — ਨਿਜਸ੍ਵਰੂਪਕੋ, [ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀ ] ਵਹ ਮੂਰ੍ਤਿ ਅਵਲੋਕਨ ਕਰਤੀ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਯਹਾਁ ਸਰਸ੍ਵਤੀਕੀ ਮੂਰ੍ਤਿਕੋ ਆਸ਼ੀਰ੍ਵਚਨਰੂਪਸੇ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਿਯਾ ਹੈ . ਲੌਕਿਕਮੇਂ ਜੋ ਸਰਸ੍ਵਤੀਕੀ ਮੂਰ੍ਤਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ ਹੈ ਵਹ ਯਥਾਰ੍ਥ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਯਹਾਁ ਉਸਕਾ ਯਥਾਰ੍ਥ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ ਹੈ . ਸਮ੍ਯਕ੍ਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਸਰਸ੍ਵਤੀਕੀ ਯਥਾਰ੍ਥ ਮੂਰ੍ਤਿ ਹੈ . ਉਸਮੇਂ ਭੀ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਜ੍ਞਾਨ ਤੋ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੈ,