ਯਹਾਁ ਇਤਨਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਏ ਕਿ ਜੋ ਨਯ ਹੈ ਸੋ ਸ਼੍ਰੁਤਪ੍ਰਮਾਣਕਾ ਅਂਸ਼ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯ ਭੀ ਸ਼੍ਰੁਤਪ੍ਰਮਾਣਕਾ ਹੀ ਅਂਸ਼ ਹੁਆ . ਸ਼੍ਰੁਤਪ੍ਰਮਾਣ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਸ੍ਤੁਕੋ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕੇ ਆਗਮਕੇ ਵਚਨਸੇ ਜਾਨਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯ ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨ, ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸਰ੍ਵ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ, ਪੂਰ੍ਣ ਚੈਤਨ੍ਯ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਰੂਪ — ਸਰ੍ਵ ਲੋਕਾਲੋਕਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ, ਅਸਾਧਾਰਣ ਚੈਤਨ੍ਯਧਰ੍ਮਕੋ ਪਰੋਕ੍ਸ਼ ਦਿਖਾਤਾ ਹੈ . ਯਹ ਵ੍ਯਵਹਾਰੀ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥ ਜੀਵ ਆਗਮਕੋ ਪ੍ਰਮਾਣ ਕਰਕੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਸੇ ਦਿਖਾਯੇ ਗਯੇ ਪੂਰ੍ਣ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰੇ ਸੋ ਵਹ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ . ਜਬ ਤਕ ਕੇਵਲ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੇ ਵਿਸ਼ਯਭੂਤ ਜੀਵਾਦਿਕ ਭੇਦਰੂਪ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਕਾ ਹੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਰਹਤਾ ਹੈ ਤਬ ਤਕ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ . ਇਸਲਿਯੇ ਆਚਾਰ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਇਸ ਨਵਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਕੀ ਸਂਤਤਿ (ਪਰਿਪਾਟੀ) ਕੋ ਛੋੜਕਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕੇ ਵਿਸ਼ਯਭੂਤ ਏਕ ਆਤ੍ਮਾ ਹੀ ਹਮੇਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ; ਹਮ ਦੂਸਰਾ ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਚਾਹਤੇ . ਯਹ ਵੀਤਰਾਗ ਅਵਸ੍ਥਾਕੀ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਨਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਨਯਪਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਯਦਿ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਯੋਂਕਾ ਪਕ੍ਸ਼ਪਾਤ ਹੀ ਹੁਆ ਕ ਰੇ ਤੋ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵ ਹੀ ਹੈ .
ਯਹਾਁ ਕੋਈ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਕਿ — ਆਤ੍ਮਾ ਚੈਤਨ੍ਯ ਹੈ, ਮਾਤ੍ਰ ਇਤਨਾ ਹੀ ਅਨੁਭਵਮੇਂ ਆਯੇ ਤੋ ਇਤਨੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ ਯਾ ਨਹੀਂ ? ਉਸਕਾ ਸਮਾਧਾਨ ਯਹ ਹੈ : — ਨਾਸ੍ਤਿਕੋਂਕੋ ਛੋੜਕਰ ਸਭੀ ਮਤਵਾਲੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਚੈਤਨ੍ਯਮਾਤ੍ਰ ਮਾਨਤੇ ਹੈਂ; ਯਦਿ ਇਤਨੀ ਹੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਕੋ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਕਹਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਸਬਕੋ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋ ਜਾਯਗਾ . ਇਸਲਿਯੇ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕੀ ਵਾਣੀਮੇਂ ਜੈਸਾ ਪੂਰ੍ਣ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਕਹਾ ਹੈ ਵੈਸਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਹੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਏ .੬.
ਅਬ, ਟੀਕਾਕਾਰ – ਆਚਾਰ੍ਯ ਨਿਮ੍ਨਲਿਖਿਤ ਸ਼੍ਲੋਕਮੇਂ ਯਹ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ — ‘ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕੇ ਆਧੀਨ, ਸਰ੍ਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨ, ਆਤ੍ਮਜ੍ਯੋਤਿ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਤੀ ਹੈ’ : —
ਸ਼੍ਲੋਕਾਰ੍ਥ : — [ਅਤਃ ] ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ [ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯ-ਆਯਤ੍ਤਂ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕੇ ਆਧੀਨ [ਪ੍ਰਤ੍ਯਗ੍- ਜ੍ਯੋਤਿਃ ] ਜੋ ਭਿਨ੍ਨ ਆਤ੍ਮਜ੍ਯੋਤਿ ਹੈ [ਤਤ੍ ] ਵਹ [ਚਕਾਸ੍ਤਿ ] ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤੀ ਹੈ [ਯਦ੍ ] ਕਿ ਜੋ [ਨਵ-ਤਤ੍ਤ੍ਵ-ਗਤਤ੍ਵੇ ਅਪਿ ] ਨਵਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ [ਏਕਤ੍ਵਂ ] ਅਪਨੇ ਏਕਤ੍ਵਕੋ [ਨ ਮੁਂਚਤਿ ] ਨਹੀਂ ਛੋੜਤੀ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਨਵਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਆ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੇਕਰੂਪ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ; ਯਦਿ ਉਸਕਾ ਭਿਨ੍ਨ ਸ੍ਵਰੂਪ ਵਿਚਾਰ ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਵਹ ਅਪਨੀ ਚੈਤਨ੍ਯਚਮਤ੍ਕਾਰਮਾਤ੍ਰ ਜ੍ਯੋਤਿਕੋ ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ .੭.
੩੦