ਪਰਿਣਾਮੋਂਕਰ ਸਹਿਤ ਵਹ ਸੁਖਦੁਃਖਰੂਪ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ . ਯਹ ਸਬ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਰੂਪ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕਾ ਵਿਸ਼ਯ ਹੈ . ਇਸ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ (ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ)ਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਯਹ ਸਬ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੈ . ਪਰਨ੍ਤੁ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਏਕ ਸ੍ਵਭਾਵ ਇਸ ਨਯਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਔਰ ਏਕ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਜਾਨੇ ਬਿਨਾ ਯਥਾਰ੍ਥ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਕੈਸੇ ਜਾਨਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ ? ਇਸਲਿਏ ਦੂਸਰੇ ਨਯਕੋ — ਉਸਕੇ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ੀ ਸ਼ੁਦ੍ਧਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕ ਨਯਕੋ — ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਕੇ, ਏਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਜ੍ਞਾਯਕਮਾਤ੍ਰ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਭਾਵ ਲੇਕਰ, ਉਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਸੇ ਸਰ੍ਵ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨ, ਸਰ੍ਵ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ ਐਕਾਕਾਰ, ਹਾਨਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਸੇ ਰਹਿਤ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋਂਸੇ ਰਹਿਤ ਔਰ ਨੈਮਿਤ੍ਤਿਕ ਭਾਵੋਂਸੇ ਰਹਿਤ ਦੇਖਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਸਰ੍ਵ (ਪਾਂਚ) ਭਾਵੋਂਸੇ ਜੋ ਅਨੇਕਪ੍ਰਕਾਰਤਾ ਹੈ ਵਹ ਅਭੂਤਾਰ੍ਥ ਹੈ — ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੈ .
ਯਹਾਂ ਯਹ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਏ ਕਿ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਕ ਹੈ, ਵਹ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦਸੇ ਯਥਾਰ੍ਥ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਆਤ੍ਮਾ ਭੀ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮਵਾਲਾ ਹੈ . ਉਸਕੇ ਕੁਛ ਧਰ੍ਮ ਤੋ ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਹੈਂ ਔਰ ਕੁਛ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸਂਯੋਗਸੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ . ਜੋ ਕਰ੍ਮਕੇ ਸਂਯੋਗਸੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਉਨਸੇ ਤੋ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸਾਂਸਾਰਿਕ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ ਔਰ ਤਤ੍ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਜੋ ਸੁਖ-ਦੁਃਖਾਦਿ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਉਨ੍ਹੇਂ ਭੋਗਤਾ ਹੈ . ਯਹ, ਇਸ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਅਨਾਦਿਕਾਲੀਨ ਅਜ੍ਞਾਨਸੇ ਪਰ੍ਯਾਯਬੁਦ੍ਧਿ ਹੈ; ਉਸੇ ਅਨਾਦਿ-ਅਨਨ੍ਤ ਏਕ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਇਸੇ ਬਤਾਨੇਵਾਲਾ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕਾ ਆਗਮ ਹੈ . ਉਸਮੇਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕ ਨਯਸੇ ਯਹ ਬਤਾਯਾ ਹੈ ਕਿ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਏਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਚੈਤਨ੍ਯਭਾਵ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਖਣ੍ਡ ਨਿਤ੍ਯ ਔਰ ਅਨਾਦਿਨਿਧਨ ਹੈ . ਉਸੇ ਜਾਨਨੇਸੇ ਪਰ੍ਯਾਯਬੁਦ੍ਧਿਕਾ ਪਕ੍ਸ਼ਪਾਤ ਮਿਟ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਸੇ, ਉਨਕੇ ਭਾਵੋਂਸੇ ਔਰ ਉਨਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਅਪਨੇ ਵਿਭਾਵੋਂਸੇ ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਭਿਨ੍ਨ ਜਾਨਕਰ ਜੀਵ ਉਸਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ ਤਬ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਭਾਵੋਂਸ੍ਵਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਇਸਲਿਏ ਕਰ੍ਮ ਬਨ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਔਰ ਸਂਸਾਰਸੇ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਿਕਰੂਪ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੋ ਗੌਣ ਕਰਕੇ ਅਭੂਤਾਰ੍ਥ (ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ) ਕਹਾ ਹੈ ਔਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੋ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਕਹਕਰ ਉਸਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਦਿਯਾ ਹੈ . ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਹੋਨੇਕੇ ਬਾਦ ਉਸਕਾ ਭੀ ਆਲਮ੍ਬਨ ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ . ਇਸ ਕਥਨਸੇ ਯਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਲੇਨਾ ਚਾਹਿਏ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕੋ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਕਹਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਏ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ ਹੀ ਹੈ . ਐਸਾ ਮਾਨਨੇਸੇ ਵੇਦਾਨ੍ਤਮਤਵਾਲੇ ਜੋ ਕਿ ਸਂਸਾਰਕੋ ਸਰ੍ਵਥਾ ਅਵਸ੍ਤੁ ਮਾਨਤੇ ਹੈਂ ਉਨਕਾ ਸਰ੍ਵਥਾ ਏਕਾਨ੍ਤ ਪਕ੍ਸ਼ ਆ ਜਾਯੇਗਾ ਔਰ ਉਸਸੇ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵ ਆ ਜਾਯੇਗਾ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਕਾ ਆਲਮ੍ਬਨ ਭੀ ਵੇਦਾਨ੍ਤਿਯੋਂਕੀ ਭਾਂਤਿ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਪਨਾ ਲਾਯੇਗਾ . ਇਸਲਿਯੇ ਸਰ੍ਵ ਨਯੋਂਕੀ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥਤਾਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰਨੇਸੇ ਹੀ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਹੁਆ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦਕੋ ਸਮਝਕਰ ਜਿਨਮਤਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਏ, ਮੁਖ੍ਯ-ਗੌਣ ਕਥਨਕੋ ਸੁਨਕਰ ਸਰ੍ਵਥਾ ਏਕਾਨ੍ਤ ਪਕ੍ਸ਼ ਨਹੀਂ ਪਕੜਨਾ ਚਾਹਿਏ . ਇਸ ਗਾਥਾਸੂਤ੍ਰਕਾ ਵਿਵੇਚਨ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਆਚਾਰ੍ਯਨੇ ਭੀ ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਜੋ
੪੦