ਯਥਾ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪੁਰੁਸ਼ੋਰ੍ਥਾਰ੍ਥੀ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਪ੍ਰਥਮਮੇਵ ਰਾਜਾਨਂ ਜਾਨੀਤੇ, ਤਤਸ੍ਤਮੇਵ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਤ੍ਤੇ, ਤਤਸ੍ਤਮੇਵਾਨੁਚਰਤਿ, ਤਥਾਤ੍ਮਨਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਥਿਨਾ ਪ੍ਰਥਮਮੇਵਾਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਃ, ਤਤਃ ਸ ਏਵ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਤਵ੍ਯਃ, ਤਤਃ ਸ ਏਵਾਨੁਚਰਿਤਵ੍ਯਸ਼੍ਚ, ਸਾਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧੇਸ੍ਤਥਾਨ੍ਯਥੋਪਪਤ੍ਤ੍ਯਨੁਪਪਤ੍ਤਿਭ੍ਯਾਮ੍ . ਤਤ੍ਰ ਯਦਾਤ੍ਮਨੋਨੁਭੂਯਮਾਨਾਨੇਕ- ਭਾਵਸਂਕ ਰੇਪਿ ਪਰਮਵਿਵੇਕਕੌਸ਼ਲੇਨਾਯਮਹਮਨੁਭੂਤਿਰਿਤ੍ਯਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਂਗਚ੍ਛਮਾਨਮੇਵ ਤਥੇਤਿਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਮੁਤ੍ਪ੍ਲਵਤੇ ਤਦਾ ਸਮਸ੍ਤਭਾਵਾਨ੍ਤਰਵਿਵੇਕੇਨ ਨਿਃਸ਼ਂਕ ਮਵਸ੍ਥਾਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਤ੍ਵਾਦਾਤ੍ਮਾਨੁਚਰਣ- ਮੁਤ੍ਪ੍ਲਵਮਾਨਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸਾਧਯਤੀਤਿ ਸਾਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧੇਸ੍ਤਥੋਪਪਤ੍ਤਿਃ . ਯਦਾ ਤ੍ਵਾਬਾਲਗੋਪਾਲਮੇਵ ਸਕਲਕਾਲਮੇਵ ਪੁਰੁਸ਼ [ਰਾਜਾਨਂ ] ਰਾਜਾਕੋ [ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ] ਜਾਨਕਰ [ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਤਿ ] ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਤਤਃ ਪੁਨਃ ] ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ [ਤਂ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਅਨੁਚਰਤਿ ] ਉਸਕਾ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਪੂਰ੍ਵਕ ਅਨੁਚਰਣ ਕਰਤਾ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸਕੀ ਸੁਨ੍ਦਰ ਰੀਤਿਸੇ ਸੇਵਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਏਵਂ ਹਿ ] ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ [ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਮੇਨ ] ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਇਚ੍ਛੁਕਕੋ [ਜੀਵਰਾਜਃ ] ਜੀਵਰੂਪੀ ਰਾਜਾਕੋ [ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਃ ] ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਏ, [ਪੁਨਃ ਚ ] ਔਰ ਫਿ ਰ [ਤਥਾ ਏਵ ] ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ [ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਤਵ੍ਯਃ ] ਉਸਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਏ [ਤੁ ਚ ] ਔਰ ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ [ ਸ ਏਵ ਅਨੁਚਰਿਤਵ੍ਯਃ ] ਉਸੀਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਏ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨੁਭਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਤਨ੍ਮਯ ਹੋ ਜਾਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
ਟੀਕਾ : — ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਧਨਕਾ ਅਰ੍ਥੀ ਪੁਰੁਸ਼ ਬਹੁਤ ਉਦ੍ਯਮਸੇ ਪਹਲੇ ਤੋ ਰਾਜਾਕੋ ਜਾਨੇ ਕਿ ਯਹ ਰਾਜਾ ਹੈ, ਫਿ ਰ ਉਸੀਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰੇ ਕਿ ‘ਯਹ ਅਵਸ਼੍ਯ ਰਾਜਾ ਹੀ ਹੈ, ਇਸਕੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੇਸੇ ਅਵਸ਼੍ਯ ਧਨਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਹੋਗੀ’ ਔਰ ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਉਸੀਕਾ ਅਨੁਚਰਣ ਕਰੇ, ਸੇਵਾ ਕਰੇ, ਆਜ੍ਞਾਮੇਂ ਰਹੇ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਕਰੇ; ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਥੀ ਪੁਰੁਸ਼ਕੋ ਪਹਲੇ ਤੋ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਏ, ਔਰ ਫਿ ਰ ਉਸੀਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ‘ਯਹੀ ਆਤ੍ਮਾ ਹੈ, ਇਸਕਾ ਆਚਰਣ ਕਰਨੇਸੇ ਅਵਸ਼੍ਯ ਕਰ੍ਮੋਂਸੇ ਛੂਟਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ’ ਔਰ ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਉਸੀਕਾ ਅਨੁਚਰਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਏ — ਅਨੁਭਵਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸਮੇਂ ਲੀਨ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਏ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸਾਧ੍ਯ ਜੋ ਨਿਸ਼੍ਕਰ੍ਮ ਅਵਸ੍ਥਾਰੂਪ ਅਭੇਦ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਰੂਪ ਉਸਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿਕੀ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੈ, ਅਨ੍ਯਥਾ ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਸਾਧ੍ਯਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਨਹੀਂ) .
(ਇਸੀ ਬਾਤਕੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਝਾਤੇ ਹੈਂ : — ) ਜਬ ਆਤ੍ਮਾਕੋ, ਅਨੁਭਵਮੇਂ ਆਨੇਵਾਲੇ ਅਨੇਕ ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਭੇਦਭਾਵੋਂਕੇ ਸਾਥ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤਤਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਸਰ੍ਵ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਪ੍ਰਵੀਣਤਾਸੇ ‘ਜੋ ਯਹ ਅਨੁਭੂਤਿ ਹੈ ਸੋ ਹੀ ਮੈਂ ਹੂਁ’ ਐਸੇ ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ, ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਜੈਸਾ ਜਾਨਾ ਵੈਸਾ ਹੀ ਹੈ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ, ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਉਦਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤਬ ਸਮਸ੍ਤ ਅਨ੍ਯਭਾਵੋਂਕਾ ਭੇਦ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਃਸ਼ਂਕ ਸ੍ਥਿਰ ਹੋਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਹੋਨੇਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਆਚਰਣ ਉਦਯ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸਾਧਤਾ ਹੈ . ਐਸੇ ਸਾਧ੍ਯ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿਕੀ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੈ .
ਪਰਨ੍ਤੁ ਜਬ ਐਸਾ ਅਨੁਭੂਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾ ਆਬਾਲਗੋਪਾਲ ਸਬਕੇ ਸਦਾਕਾਲ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ
੫੦