ਨਨੁ ਜ੍ਞਾਨਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਾਦਾਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਂ ਨਿਤ੍ਯਮੁਪਾਸ੍ਤ ਏਵ, ਕੁਤਸ੍ਤਦੁਪਾਸ੍ਯਤ੍ਵੇਨਾਨੁਸ਼ਾਸ੍ਯਤ ਇਤਿ ਚੇਤ੍, ਤਨ੍ਨ, ਯਤੋ ਨ ਖਲ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯੇਪਿ ਕ੍ਸ਼ਣਮਪਿ ਜ੍ਞਾਨਮੁਪਾਸ੍ਤੇ, ਸ੍ਵਯਮ੍ਬੁਦ੍ਧਬੋਧਿਤਬੁਦ੍ਧਤ੍ਵਕਾਰਣ- ਪੂਰ੍ਵਕਤ੍ਵੇਨ ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯੋਤ੍ਪਤ੍ਤੇਃ . ਤਰ੍ਹਿ ਤਤ੍ਕਾਰਣਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮਜ੍ਞਾਨ ਏਵਾਤ੍ਮਾ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਤ੍ਵਾਤ੍ ? ਏਵਮੇਤਤ੍ .
ਕਮ੍ਮੇ ਣੋਕਮ੍ਮਮ੍ਹਿ ਯ ਅਹਮਿਦਿ ਅਹਕਂ ਚ ਕਮ੍ਮ ਣੋਕਮ੍ਮਂ .
ਜਾ ਏਸਾ ਖਲੁ ਬੁਦ੍ਧੀ ਅਪ੍ਪਡਿਬੁਦ੍ਧੋ ਹਵਦਿ ਤਾਵ ..੧੯.. ਕਿਯਾ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਜੋ ਏਕਤ੍ਵਸੇ ਚ੍ਯੁਤ ਨਹੀਂ ਹੁਈ ਔਰ [ਅਚ੍ਛਮ੍ ਉਦ੍ਗਚ੍ਛਤ੍ ] ਜੋ ਨਿਰ੍ਮਲਤਾਸੇ ਉਦਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਆਚਾਰ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਜਿਸੇ ਕਿਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪਰ੍ਯਾਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਸੇ ਤ੍ਰਿਤ੍ਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਸੇ ਜੋ ਏਕਤ੍ਵਸੇ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁਈ ਤਥਾ ਜੋ ਅਨਨ੍ਤ ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪ ਨਿਰ੍ਮਲ ਉਦਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਐਸੀ ਆਤ੍ਮਜ੍ਯੋਤਿਕਾ ਹਮ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤੇ ਹੈਂ . ਯਹ ਕਹਨੇਕਾ ਆਸ਼ਯ ਯਹ ਭੀ ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਏ ਕਿ ਜੋ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਪੁਰੁਸ਼ ਹੈਂ ਵੇ, ਜੈਸਾ ਹਮ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵੈਸਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੇਂ .੨੦.
ਟੀਕਾ : — ਅਬ, ਕੋਈ ਤਰ੍ਕ ਕਰੇ ਕਿ ਆਤ੍ਮਾ ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ, ਅਲਗ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਨਿਤ੍ਯ ਸੇਵਨ ਕਰਤਾ ਹੀ ਹੈ; ਤਬ ਫਿ ਰ ਉਸੇ ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰਨੇਕੀ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਾ ਕ੍ਯੋਂ ਦੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ? ਉਸਕਾ ਸਮਾਧਾਨ ਯਹ ਹੈ : — ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ . ਯਦ੍ਯਪਿ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਤਾਦਾਤ੍ਮ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਵਹ ਏਕ ਕ੍ਸ਼ਣਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸੇਵਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸ੍ਵਯਂਬੁਦ੍ਧਤ੍ਵ (ਸ੍ਵਯਂ ਸ੍ਵਤਃ ਜਾਨਨਾ) ਅਥਵਾ ਬੋਧਿਤਬੁਦ੍ਧਤ੍ਵ (ਦੂਸਰੇਕੇ ਬਤਾਨੇਸੇ ਜਾਨਨਾ) — ਇਨ ਕਾਰਣਪੂਰ੍ਵਕ ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ . (ਯਾ ਤੋ ਕਾਲਲਬ੍ਧਿ ਆਯੇ ਤਬ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਜਾਨ ਲੇ ਅਥਵਾ ਕੋਈ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਨੇਵਾਲਾ ਮਿਲੇ ਤਬ ਜਾਨੇ — ਜੈਸੇ ਸੋਯਾ ਹੁਆ ਪੁਰੁਸ਼ ਯਾ ਤੋ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਜਾਗ ਜਾਯੇ ਅਥਵਾ ਕੋਈ ਜਗਾਯੇ ਤਬ ਜਾਗੇ .) ਯਹਾਂ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਯਦਿ ਐਸਾ ਹੈ ਤੋ ਜਾਨਨੇਕੇ ਕਾਰਣਸੇ ਪੂਰ੍ਵ ਕ੍ਯਾ ਆਤ੍ਮਾ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੀ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਸੇ ਸਦੈਵ ਅਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਤ੍ਵ ਹੈ ? ਉਸਕਾ ਉਤ੍ਤਰ : — ਐਸਾ ਹੀ ਹੈ, ਵਹ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੀ ਹੈ .
ਅਬ ਯਹਾਂ ਪੁਨਃ ਪੂਛਤੇ ਹੈਂ ਕਿ — ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਕਿਤਨੇ ਸਮਯ ਤਕ (ਕਹਾਁ ਤਕ) ਅਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧ ਰਹਤਾ ਹੈ ਵਹ ਕਹੋ . ਉਸਕੇ ਉਤ੍ਤਰਰੂਪ ਗਾਥਾਸੂਤ੍ਰ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
੫੨