ਯੁਗਪਦਨੇਕਵਿਧਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧਨੋਪਾਧੇਃ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਪ੍ਰਧਾਵਿਤਾਨਾਮਸ੍ਵਭਾਵਭਾਵਾਨਾਂ ਸਂਯੋਗਵਸ਼ਾਦ੍ਵਿਚਿਤ੍ਰੋ- ਪਾਸ਼੍ਰਯੋਪਰਕ੍ਤਃ ਸ੍ਫ ਟਿਕੋਪਲ ਇਵਾਤ੍ਯਨ੍ਤਤਿਰੋਹਿਤਸ੍ਵਭਾਵਭਾਵਤਯਾ ਅਸ੍ਤਮਿਤਸਮਸ੍ਤਵਿਵੇਕਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਮਹਤਾ ਸ੍ਵਯਮਜ੍ਞਾਨੇਨ ਵਿਮੋਹਿਤਹ੍ਰੁਦਯੋ ਭੇਦਮਕ੍ਰੁ ਤ੍ਵਾ ਤਾਨੇਵਾਸ੍ਵਭਾਵਭਾਵਾਨ੍ ਸ੍ਵੀਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਮਮੇਦਮਿਤ੍ਯਨੁਭਵਤਿ ਕਿਲਾਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧੋ ਜੀਵਃ . ਅਥਾਯਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਬੋਧ੍ਯਤੇ — ਰੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨ੍, ਆਤ੍ਮਪਂਸਨ੍, ਜਹੀਹਿ ਜਹੀਹਿ ਪਰਮਾਵਿਵੇਕਘਸ੍ਮਰਸਤ੍ਰੁਣਾਭ੍ਯਵਹਾਰਿਤ੍ਵਮ੍ . ਦੂਰਨਿਰਸ੍ਤਸਮਸ੍ਤਸਨ੍ਦੇਹਵਿਪਰ੍ਯਾਸਾਨਧ੍ਯਵਸਾਯੇਨ [ਭਣਤਿ ] ਕਹਤਾ ਹੈ ਕਿ [ਇਦਂ ] ਯਹ [ਬਦ੍ਧਮ੍ ਤਥਾ ਚ ਅਬਦ੍ਧਂ ] ਸ਼ਰੀਰਾਦਿਕ ਬਦ੍ਧ ਤਥਾ ਧਨਧਾਨ੍ਯਾਦਿਕ ਅਬਦ੍ਧ [ਪੁਦ੍ਗਲਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ] ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਡ੍ਡਵ੍ਯ [ਮਮ ] ਮੇਰਾ ਹੈ . ਆਚਾਰ੍ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ — [ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਜ੍ਞਾਨਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟ: ] ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕੇ ਜ੍ਞਾਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਦੇਖਾ ਗਯਾ ਜੋ [ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ] ਸਦਾ [ਉਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣ: ] ਉਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲਾ [ਜੀਵਃ ] ਜੀਵ ਹੈ [ਸ: ] ਵਹ [ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭੂਤਃ ] ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਡ੍ਡਵ੍ਯਰੂਪ [ਕਥਂ ] ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ [ਯਤ੍ ] ਜਿਸਸੇ ਕਿ [ਭਣਸਿ ] ਤੂ ਕਹਤਾ ਹੈ ਕਿ [ਇਦਂ ਮਮ ] ਯਹ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਡ੍ਡਵ੍ਯ ਮੇਰਾ ਹੈ ? [ਯਦਿ ] ਯਦਿੇ [ਸ: ] ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ [ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭੂਤ: ] ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਡ੍ਡਵ੍ਯਰੂਪ ਹੋ ਜਾਯ ਔਰ [ਇਤਰਤ੍ ] ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਡ੍ਡਵ੍ਯ [ਜੀਵਤ੍ਵਮ੍ ] ਜੀਵਤ੍ਵਕੋ [ਆਗਤਮ੍ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰੇ [ਤਤ੍ ] ਤੋ [ਵਕ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤ: ] ਤੂ ਕਹ ਸਕਤਾ ਹੈ [ਯਤ੍ ] ਕਿ [ਇਦਂ ਪੁਦ੍ਗਲਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ] ਯਹ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਡ੍ਡਵ੍ਯ [ਮਮ ] ਮੇਰਾ ਹੈ . (ਕਿਨ੍ਤੁ ਐਸਾ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ .)
ਟੀਕਾ : — ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਬਨ੍ਧਨਕੀ ਉਪਾਧਿਕੀ ਅਤਿ ਨਿਕਟਤਾਸੇ ਵੇਗਪੂਰ੍ਵਕ ਬਹਤੇ ਹੁਯੇ ਅਸ੍ਵਭਾਵਭਾਵੋਂਕੇ ਸਂਯੋਗਵਸ਼ ਜੋ (ਅਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧ – ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵ) ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਵਰ੍ਣਵਾਲੇ ਸ੍ਵਭਾਵਭਾਵਤ੍ਵਸੇ ਜੋ ਜਿਸਕੀ ਸਮਸ੍ਤ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਰੂਪ ਜ੍ਯੋਤਿ ਅਸ੍ਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਐਸਾ ਹੈ, ਔਰ ਮਹਾ ਅਜ੍ਞਾਨਸੇ ਜਿਸਕਾ ਹ੍ਰੁਦਯ ਸ੍ਵਯਂ ਸ੍ਵਤਃ ਹੀ ਵਿਮੋਹਿਤ ਹੈ-ਐਸਾ ਅਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧ (-ਅਜ੍ਞਾਨੀ) ਜੀਵ ਸ੍ਵ-ਪਰਕਾ ਭੇਦ ਨ ਕਰਕੇ, ਉਨ ਅਸ੍ਵਭਾਵਭਾਵੋਂਕੋ ਹੀ (ਜੋ ਅਪਨੇ ਸ੍ਵਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ਐਸੇ ਵਿਭਾਵੋਂਕੋ ਹੀ) ਅਪਨਾ ਕਰਤਾ ਹੁਆ, ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ‘ਯਹ ਮੇਰਾ ਹੈ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ . (ਜੈਸੇ ਸ੍ਫ ਟਿਕਪਾਸ਼ਾਣਮੇਂ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਵਰ੍ਣੋਂਕੀ ਨਿਕਟਤਾਸੇ ਅਨੇਕਵਰ੍ਣਰੂਪਤਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤੀ ਹੈ, ਸ੍ਫ ਟਿਕਕਾ ਨਿਜ ਸ਼੍ਵੇਤ-ਨਿਰ੍ਮਲਭਾਵ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤਾ, ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਕੋ ਕਰ੍ਮਕੀ ਉਪਾਧਿਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਸ੍ਵਭਾਵ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤ ਹੋ ਰਹਾ ਹੈ — ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤਾ, ਇਸਲਿਏ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਅਪਨਾ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਤ੍) ਐਸੇ ਅਪ੍ਰਤਿਬੁਦ੍ਧਕੋ ਅਬ ਸਮਝਾਯਾ ਜਾ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿ : — ਰੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨ੍ ! ਆਤ੍ਮਘਾਤ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ! ਜੈਸੇ ਪਰਮ ਅਵਿਵੇਕਪੂਰ੍ਵਕ ਖਾਨੇਵਾਲੇ
੧ਆਸ਼੍ਰਯਕੀ ਨਿਕਟਤਾਸੇ ਰਂਗੇ ਹੁਏ ਸ੍ਫ ਟਿਕ ਪਾਸ਼ਾਣ ਜੈਸਾ ਹੈ, ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਤਿਰੋਭੂਤ (ਢਁਕੇ ਹੁਯੇ) ਅਪਨੇ
੧ਆਸ਼੍ਰਯ = ਜਿਸਮੇਂ ਸ੍ਫ ਟਿਕਮਣਿ ਰਖਾ ਹੁਆ ਹੋ ਵਹ ਵਸ੍ਤੁ .