ਵਿਸ਼੍ਵੈਕਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ਾ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸ੍ਫੁ ਟੀਕ੍ਰੁਤਂ ਕਿਲ ਨਿਤ੍ਯੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਤਤ੍ਕਥਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭੂਤਂ ਯੇਨ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਮਮੇਦਮਿਤ੍ਯਨੁਭਵਸਿ, ਯਤੋ ਯਦਿ ਕਥਂਚਨਾਪਿ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭੂਤਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਚ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭੂਤਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਤਦੈਵ ਲਵਣਸ੍ਯੋਦਕਮਿਵ ਮਮੇਦਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਨੁਭੂਤਿਃ ਕਿਲ ਘਟੇਤ, ਤਤ੍ਤੁ ਨ ਕਥਂਚਨਾਪਿ ਸ੍ਯਾਤ੍ . ਤਥਾ ਹਿ — ਯਥਾ ਕ੍ਸ਼ਾਰਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਲਵਣਮੁਦਕੀਭਵਤ੍ ਦ੍ਰਵਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਮੁਦਕਂ ਚ ਲਵਣੀਭਵਤ੍ ਕ੍ਸ਼ਾਰਤ੍ਵਦ੍ਰਵਤ੍ਵਸਹਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਵਿਰੋਧਾਦਨੁਭੂਯਤੇ, ਨ ਤਥਾ ਨਿਤ੍ਯੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭਵਤ੍ ਨਿਤ੍ਯਾਨੁਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਚ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯੀਭਵਤ੍ ਉਪਯੋਗਾਨੁਪਯੋਗਯੋਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤਮਸੋਰਿਵ ਸਹਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਿਰੋਧਾਦਨੁਭੂਯਤੇ . ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਥਾ ਪ੍ਰਸੀਦ, ਵਿਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ, ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਮਮੇਦਮਿਤ੍ਯਨੁਭਵ . ਹਾਥੀ ਆਦਿ ਪਸ਼ੁ ਸੁਨ੍ਦਰ ਆਹਾਰਕੋ ਤ੍ਰੁਣ ਸਹਿਤ ਖਾ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਖਾਨੇਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਤੂ ਛੋੜ, ਛੋੜ . ਜਿਸਨੇ ਸਮਸ੍ਤ ਸਂਦੇਹ, ਵਿਪਰ੍ਯਯ, ਅਨਧ੍ਯਵਸਾਯ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿਯੇ ਹੈਂ ਔਰ ਜੋ ਵਿਸ਼੍ਵਕੋ (ਸਮਸ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਓਂਕੋ) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਏ ਏਕ ਅਦ੍ਵਿਤੀਯ ਜ੍ਯੋਤਿ ਹੈ ਐਸੇ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਜ੍ਞਾਨਸੇ ਸ੍ਫੁ ਟ (ਪ੍ਰਗਟ) ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਜੋ ਨਿਤ੍ਯ ਉਪਯੋਗਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਕੈਸੇ ਹੋ ਗਯਾ ਕਿ ਜਿਸਸੇ ਤੂ ਯਹ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ ਕਿ ‘ਯਹ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਮੇਰਾ ਹੈ’ ? ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਯਦਿ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਹੋ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਹੋ ਤਭੀ ‘ਨਮਕਕਾ ਪਾਨੀ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਅਨੁਭਵਕੀ ਭਾਂਤਿ ਐਸੀ ਅਨੁਭੂਤਿ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕਤੀ ਹੈ ਕਿ ‘ਯਹ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਮੇਰਾ ਹੈ’; ਕਿਨ੍ਤੁ ਐਸਾ ਤੋ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਨਹੀਂ ਬਨਤਾ

ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤ ਦੇਕਰ ਇਸੀ ਬਾਤਕੋ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : — ਜੈਸੇ ਖਾਰਾਪਨ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਨਮਕ ਪਾਨੀਰੂਪ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ ਔਰ ਦ੍ਰਵਤ੍ਵ (ਪ੍ਰਵਾਹੀਪਨ) ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਪਾਨੀ ਨਮਕਰੂਪ ਹੋਤਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਖਾਰੇਪਨ ਔਰ ਦ੍ਰਵਤ੍ਵਕਾ ਏਕ ਸਾਥ ਰਹਨੇਮੇਂ ਅਵਿਰੋਧ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸਮੇਂ ਕੋਈ ਬਾਧਾ ਨਹੀਂ ਆਤੀ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਤ੍ਯ ਉਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲਾ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਤਾ ਔਰ ਨਿਤ੍ਯ ਅਨੁਪਯੋਗ (ਜੜ) ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲਾ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਦੇਖਨੇਮੇਂ ਨਹੀਂ ਆਤਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਔਰ ਅਨ੍ਧਕਾਰਕੀ ਭਾਁਤਿ ਉਪਯੋਗ ਔਰ ਅਨੁਪਯੋਗਕਾ ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਰਹਨੇਮੇਂ ਵਿਰੋਧ ਹੈ; ਜੜ ਔਰ ਚੇਤਨ ਕਭੀ ਭੀ ਏਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤੇ . ਇਸਲਿਯੇ ਤੂ ਸਰ੍ਵ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ ਹੋ, (ਅਪਨੇ ਚਿਤ੍ਤਕੋ ਉਜ੍ਜਵਲ ਕਰਕੇ) ਸਾਵਧਾਨ ਹੋ ਔਰ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਹੀ ‘ਯਹ ਮੇਰਾ ਹੈ’ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨੁਭਵ ਕਰ . (ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੁਓਂਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ .)

ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਯਹ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਅਪਨਾ ਮਾਨਤਾ ਹੈ; ਉਸੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਕਰ ਸਾਵਧਾਨ ਕਿਯਾ ਹੈ ਕਿ ਜੜ ਔਰ ਚੇਤਨਦ੍ਰਵ੍ਯ — ਦੋਨੋਂ ਸਰ੍ਵਥਾ ਭਿਨ੍ਨ-ਭਿਨ੍ਨ ਹੈਂ, ਕਭੀ ਭੀ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਏਕਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ਐਸਾ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਭਗਵਾਨਨੇ ਦੇਖਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਹੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ! ਤੂ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਏਕਰੂਪ ਮਾਨਨਾ ਛੋੜ ਦੇ; ਵ੍ਯਰ੍ਥਕੀ ਮਾਨ੍ਯਤਾਸੇ ਬਸ ਕਰ ..੨੩-੨੪-੨੫..

੬੦