ஶ்லோகார்த : — [ஏகஃ அபி ] ஆத்மா ஏக ஹை, ததாபி [வ்யவஹாரேண ] வ்யவஹாரத்ருஷ்டிஸே தேகா ஜாய தோ [த்ரிஸ்வபாவத்வாத் ] தீந-ஸ்வபாவரூபதாகே காரண [மேசகஃ ] அநேகாகாரரூப (‘மேசக’) ஹை, [தர்ஶந-ஜ்ஞாந-சாரித்ரைஃ த்ரிபிஃ பரிணதத்வதஃ ] க்யோஂகி வஹ தர்ஶந, ஜ்ஞாந ஔர சாரித்ர — இந தீந பாவோஂரூப பரிணமந கரதா ஹை .
பாவார்த : — ஶுத்தத்ரவ்யார்திக நயஸே ஆத்மா ஏக ஹை; ஜப இஸ நயகோ ப்ரதாந கரகே கஹா ஜாதா ஹை தப பர்யாயார்திக நய கௌண ஹோ ஜாதா ஹை, இஸலிஏ ஏககோ தீநரூப பரிணமித ஹோதா ஹுஆ கஹநா ஸோ வ்யவஹார ஹுஆ, அஸத்யார்த பீ ஹுஆ . இஸப்ரகார வ்யவஹாரநயஸே ஆத்மாகோ தர்ஶந, ஜ்ஞாந, சாரித்ரரூப பரிணாமோஂகே காரண ‘மேசக’ கஹா ஹை .௧௭.
அப, பரமார்தநயஸே கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — [பரமார்தேந து ] ஶுத்த நிஶ்சயநயஸே தேகா ஜாயே தோ [வ்யக்த -ஜ்ஞாத்ருத்வ-ஜ்யோதிஷா ] ப்ரகட ஜ்ஞாயகத்வஜ்யோதிமாத்ரஸே [ஏககஃ ] ஆத்மா ஏகஸ்வரூப ஹை, [ஸர்வ-பாவாந்தர-த்வஂஸி-ஸ்வபாவத்வாத் ] க்யோஂகி ஶுத்தத்ரவ்யார்திக நயஸே ஸர்வ அந்யத்ரவ்யகே ஸ்வபாவ ததா அந்யகே நிமித்தஸே ஹோநேவாலே விபாவோஂகோ தூர கரநேரூப உஸகா ஸ்வபாவ ஹை, இஸலியே வஹ [அமேசகஃ ] ‘அமேசக’ ஹை — ஶுத்த ஏகாகார ஹை .
பாவார்த : — பேதத்ருஷ்டிகோ கௌண கரகே அபேதத்ருஷ்டிஸே தேகா ஜாயே தோ ஆத்மா ஏகாகார ஹீ ஹை, வஹீ அமேசக ஹை .௧௮.
ஆத்மாகோ ப்ரமாண-நயஸே மேசக, அமேசக கஹா ஹை, உஸ சிந்தாகோ மிடாகர ஜைஸே ஸாத்யகீ ஸித்தி ஹோ வைஸா கரநா சாஹிஏ, யஹ ஆகேகே ஶ்லோகமேஂ கஹதே ஹைஂ : —
ஶ்லோகார்த : — [ஆத்மநஃ ] யஹ ஆத்மா [மேசக-அமேசகத்வயோஃ ] மேசக ஹை — பேதரூப
௪௮