తత్త్వజ్ఞానజ్యోతిర్నేత్రవికారీవ ప్రకటోద్ఘాటితపటలష్టసితిప్రతిబుద్ధః (?) సాక్షాత్ ద్రష్టారం స్వం స్వయమేవ హి విజ్ఞాయ శ్రద్ధాయ చ తం చైవానుచరితుకామః స్వాత్మారామస్యాస్యాన్యద్రవ్యాణాం ప్రత్యాఖ్యానం కిం స్యాదితి పృచ్ఛన్నిత్థం వాచ్యః —
యతో హి ద్రవ్యాన్తరస్వభావభావినోన్యానఖిలానపి భావాన్ భగవజ్జ్ఞాతృద్రవ్యం స్వస్వభావ- భావావ్యాప్యతయా పరత్వేన జ్ఞాత్వా ప్రత్యాచష్టే, తతో య ఏవ పూర్వం జానాతి స ఏవ పశ్చాత్ప్రత్యాచష్టే, సాక్షాత్ ద్రష్టా ఆపకో అపనేసే హీ జానకర తథా శ్రద్ధాన కరకే, ఉసీకా ఆచరణ కరనేకా ఇచ్ఛుక హోతా హుఆ పూఛతా హై కి ‘ఇస స్వాత్మారామకో అన్య ద్రవ్యోంకా ప్రత్యాఖ్యాన (త్యాగనా) క్యా హై ?’ ఉసకో ఆచార్య ఇసప్రకార కహతే హైం కి : —
ఇససే నియమసే జాననా కి జ్ఞాన ప్రత్యాఖ్యాన హై ..౩౪..
గాథార్థ : — [యస్మాత్ ] జిససే [సర్వాన్ భావాన్ ] ‘అపనేసే అతిరిక్త సర్వ పదార్థ [పరాన్ ] పర హైం ’ [ఇతి జ్ఞాత్వా ] ఐసా జానకర [ప్రత్యాఖ్యాతి ] ప్రత్యాఖ్యాన కరతా హై — త్యాగ కరతా హై, [తస్మాత్ ] ఇసలియే, [ప్రత్యాఖ్యానం ] ప్రత్యాఖ్యాన [జ్ఞానం ] జ్ఞాన హీ హై [నియమాత్ ] ఐసా నియమసే [జ్ఞాతవ్యమ్ ] జాననా . అపనే జ్ఞానమేం త్యాగరూప అవస్థా హీ ప్రత్యాఖ్యాన హై, దూసరా కుఛ నహీం .
టీకా : — యహ భగవాన జ్ఞాతా-ద్రవ్య (ఆత్మా) హై వహ అన్యద్రవ్యకే స్వభావసే హోనేవాలే అన్య సమస్త పరభావోంకో, వే అపనే స్వభావభావసే వ్యాప్త న హోనేసే పరరూప జానకర, త్యాగ దేతా హై; ఇసలిఏ జో పహలే జానతా హై వహీ బాదమేం త్యాగ కరతా హై, అన్య తో కోఈ త్యాగ కరనేవాలా నహీం హై — ఇసప్రకార ఆత్మామేం నిశ్చయ కరకే, ప్రత్యాఖ్యానకే (త్యాగకే) సమయ ప్రత్యాఖ్యాన కరనే యోగ్య పరభావకీ ఉపాధిమాత్రసే ప్రవర్తమాన త్యాగకే కర్తృత్వకా నామ (ఆత్మాకో) హోనే పర భీ, పరమార్థసే దేఖా జాయే తో పరభావకే త్యాగకర్తృత్వకా నామ అపనేకో నహీం హై, స్వయం తో ఇస నామసే
౭౪