ఇహ ఖలు తదసాధారణలక్షణాకలనాత్క్లీబత్వేనాత్యన్తవిమూఢాః సన్తస్తాత్త్వికమాత్మాన- మజానన్తో బహవో బహుధా పరమప్యాత్మానమితి ప్రలపన్తి . నైసర్గికరాగద్వేషకల్మాషిత- మధ్యవసానమేవ జీవస్తథావిధాధ్యవసానాత్ అంగారస్యేవ కార్ష్ణ్యాదతిరిక్తత్వేనాన్యస్యానుప- లభ్యమానత్వాదితి కేచిత్ . అనాద్యనన్తపూర్వాపరీభూతావయవైకసంసరణక్రియారూపేణ క్రీడత్కర్మైవ జీవః కర్మణోతిరిక్తత్వేనాన్యస్యానుపలభ్యమానత్వాదితి కేచిత్ . తీవ్రమన్దానుభవభిద్యమానదురంత- రాగరసనిర్భరాధ్యవసానసంతాన ఏవ జీవస్తతోతిరిక్తస్యాన్యస్యానుపలభ్యమానత్వాదితి కేచిత్ . నవపురాణావస్థాదిభావేన ప్రవర్తమానం నోకర్మైవ జీవః శరీరాదతిరిక్తత్వేనాన్యస్యాను- పలభ్యమానత్వాదితి కేచిత్ . విశ్వమపి పుణ్యపాపరూపేణాక్రామన్ కర్మవిపాక ఏవ జీవః శుభాశుభభావాదతిరిక్తత్వేనాన్యస్యానుపలభ్యమానత్వాదితి కేచిత్ . సాతాసాతరూపేణాభి- వ్యాప్తసమస్తతీవ్రమన్దత్వగుణాభ్యాం భిద్యమానః కర్మానుభవ ఏవ జీవః సుఖదుఃఖాతిరిక్తత్వే- మిథ్యాదృష్టి జీవ [పరమ్ ] పరకో [ఆత్మానం ] ఆత్మా [వదన్తి ] కహతే హైం . [తే ] ఉన్హేం [నిశ్చయవాదిభిః ] నిశ్చయవాదియోంనే ( — సత్యార్థవాదియోంనే) [పరమార్థవాదినః ] పరమార్థవాదీ ( — సత్యార్థవక్తా) [న నిర్దిష్టాః ] నహీం కహా హై .

టీకా : — ఇస జగతమేం ఆత్మాకా అసాధారణ లక్షణ న జాననేకే కారణ నపుంసకతాసే అత్యన్త విమూఢ హోతే హుఏ, తాత్త్విక (పరమార్థభూత) ఆత్మాకో న జాననేవాలే బహుతసే అజ్ఞానీ జన అనేక ప్రకారసే పరకో భీ ఆత్మా కహతే హైం, బకతే హైం . కోఈ తో ఐసా కహతే హైం కి స్వాభావిక అర్థాత్ స్వయమేవ ఉత్పన్న హుఏ రాగ-ద్వేషకే ద్వారా మలిన జో అధ్యవసాన (అర్థాత్ మిథ్యా అభిప్రాయ యుక్త విభావపరిణామ) వహ హీ జీవ హై, క్యోంకి జైసే కాలేపనసే అన్య అలగ కోఈ కోయలా దిఖాఈ నహీం దేతా ఉసీప్రకార తథావిధ అధ్యవసానసే భిన్న అన్య కోఈ ఆత్మా దిఖాఈ నహీం దేతా .౧. కోఈ కహతే హైం కి అనాది జిసకా పూర్వ అవయవ హై ఔర అనన్త జిసకా భవిష్యకా అవయవ హై ఐసీ ఏక సంసరణరూప (భ్రమణరూప) జో క్రియా హై ఉసరూపసే క్రీడా కరతా హుఆ కర్మ హీ జీవ హై, క్యోంకి కర్మసే భిన్న అన్య కోఈ జీవ దిఖాఈ నహీం దేతా .౨. కోఈ కహతే హైం కి తీవ్ర-మన్ద అనుభవసే భేదరూప హోనేవాలే, దురన్త (జిసకా అన్త దూర హై ఐసా) రాగరూప రససే భరే హుఏ అధ్యవసానోంకీ సన్తతి (పరిపాటీ) హీ జీవ హై, క్యోంకి ఉససే అన్య అలగ కోఈ జీవ దిఖాఈ నహీం దేతా .౩. కోఈ కహతే హైం కి నఈ ఔర పురానీ అవస్థా ఇత్యాది భావసే ప్రవర్తమాన నోకర్మ హీ జీవ హై, క్యోంకి శరీరసే అన్య అలగ కోఈ జీవ దిఖాఈ నహీం దేతా .౪. కోఈ యహ కహతే హైం కి సమస్త లోకకో పుణ్యపాపరూపసే వ్యాప్త కరతా హుఆ కర్మకా విపాక హీ జీవ హై, క్యోంకి శుభాశుభ భావసే అన్య అలగ కోఈ జీవ దిఖాఈ నహీం దేతా .౫. కోఈ