విదధాతి; నిశ్చయనయస్తు ద్రవ్యాశ్రితత్వాత్కేవలస్య జీవస్య స్వాభావికం భావమవలమ్బ్యోత్ప్లవమానః పరభావం పరస్య సర్వమేవ ప్రతిషేధయతి . తతో వ్యవహారేణ వర్ణాదయో గుణస్థానాన్తా భావా జీవస్య సన్తి, నిశ్చయేన తు న సన్తీతి యుక్తా ప్రజ్ఞప్తిః .
ఏదేహి య సంబంధో జహేవ ఖీరోదయం ముణేదవ్వో .
యథా ఖలు సలిలమిశ్రితస్య క్షీరస్య సలిలేన సహ పరస్పరావగాహలక్షణే సమ్బన్ధే సత్యపి స్వలక్షణభూతక్షీరత్వగుణవ్యాప్యతయా సలిలాదధికత్వేన ప్రతీయమానత్వాదగ్నేరుష్ణగుణేనేవ సహ ( – వర్ణాదిక)కా అవలమ్బన లేకర ప్రవర్తమాన హోతా హుఆ, (వహ వ్యవహారనయ) దూసరేకే భావకో దూసరేకా కహతా హై; ఔర నిశ్చయనయ ద్రవ్యాశ్రిత హోనేసే, కేవల ఏక జీవకే స్వాభావిక భావకా అవలమ్బన లేకర ప్రవర్తమాన హోతా హుఆ, దూసరేకే భావకో కించిత్మాత్ర భీ దూసరేకా నహీం కహతా, నిషేధ కరతా హై . ఇసలియే వర్ణసే లేకర గుణస్థాన పర్యన్త జో భావ హైం వే వ్యవహారనయసే జీవకే హైం ఔర నిశ్చయనయసే జీవకే నహీం హైం ఐసా (భగవానకా స్యాద్వాదయుక్త) కథన యోగ్య హై ..౫౬..
అబ ఫి ర శిష్య ప్రశ్న పూఛతా హై కి వర్ణాదిక నిశ్చయసే జీవకే క్యోం నహీం హైం ఇసకా కారణ కహియే . ఇసకా ఉత్తర గాథారూపసే కహతే హైం : —
గాథార్థ : — [ఏతైః చ సమ్బన్ధః ] ఇన వర్ణాదిక భావోంకే సాథ జీవకా సమ్బన్ధ [క్షీరోదకం యథా ఏవ ] దూధ ఔర పానీకా ఏకక్షేత్రావగాహరూప సంయోగ సమ్బన్ధ హై ఐసా [జ్ఞాతవ్యః ] జాననా [చ ] ఔర [తాని ] వే [తస్య తు న భవన్తి ] ఉస జీవకే నహీం హైం, [యస్మాత్ ] క్యోంకి జీవ [ఉపయోగగుణాధికః ] ఉనసే ఉపయోగగుణసే అధిక హై ( – వహ ఉపయోగ గుణకే ద్వారా భిన్న జ్ఞాత హోతా హై) .
టీకా : — జైసే — జలమిశ్రిత దూధకా, జలకే సాథ పరస్పర అవగాహస్వరూప సమ్బన్ధ హోనే పర భీ, స్వలక్షణభూత దుగ్ధత్వ-గుణకే ద్వారా వ్యాప్త హోనేసే దూధ జలసే అధికపనేసే ప్రతీత హోతా హై;