సంక్లేశస్థానవిశుద్ధిస్థానసంయమలబ్ధిస్థానజీవస్థానగుణస్థానాన్యపి వ్యవహారతోర్హద్దేవానాం ప్రజ్ఞాపనేపి
నిశ్చయతో నిత్యమేవామూర్తస్వభావస్యోపయోగగుణేనాధికస్య జీవస్య సర్వాణ్యపి న సన్తి, తాదాత్మ్య-
లక్షణసమ్బన్ధాభావాత్
హై ఐసే జీవకా కోఈ భీ వర్ణ నహీం హై . ఇసీప్రకార గన్ధ, రస, స్పర్శ, రూప, శరీర, సంస్థాన, సంహనన, రాగ, ద్వేష, మోహ, ప్రత్యయ, కర్మ, నోకర్మ, వర్గ, వర్గణా, స్పర్ధక, అధ్యాత్మస్థాన, అనుభాగస్థాన, యోగస్థాన, బన్ధస్థాన, ఉదయస్థాన, మార్గణాస్థాన, స్థితిబన్ధస్థాన, సంక్లేశస్థాన, విశుద్ధిస్థాన, సంయమలబ్ధిస్థాన, జీవస్థాన ఔర గుణస్థాన — యహ సబ హీ (భావ) వ్యవహారసే అరహన్తభగవాన జీవకే కహతే హైం, తథాపి నిశ్చయసే, సదా హీ జిసకా అమూర్త స్వభావ హై ఔర జో ఉపయోగ గుణకే ద్వారా అన్యసే అధిక హై ఐసే జీవకే వే సబ నహీం హైం, క్యోంకి ఇన వర్ణాది భావోంకే ఔర జీవకే తాదాత్మ్యలక్షణ సమ్బన్ధకా అభావ హై .
భావార్థ : — యే వర్ణసే లేకర గుణస్థాన పర్యన్త భావ సిద్ధాన్తమేం జీవకే కహే హైం వే వ్యవహారనయసే కహే హైం; నిశ్చయనయసే వే జీవకే నహీం హైం, క్యోంకి జీవ తో పరమార్థసే ఉపయోగస్వరూప హై .
యహాఁ ఐసా జాననా కి — పహలే వ్యవహారనయకో అసత్యార్థ కహా థా సో వహాఁ ఐసా న సమఝనా కి యహ సర్వథా అసత్యార్థ హై, కిన్తు కథంచిత్ అసత్యార్థ జాననా; క్యోంకి జబ ఏక ద్రవ్యకో భిన్న, పర్యాయోంసే అభేదరూప, ఉసకే అసాధారణ గుణమాత్రకో ప్రధాన కరకే కహా జాతా హై తబ పరస్పర ద్రవ్యోంకా నిమిత్త-నైమిత్తికభావ తథా నిమిత్తసే హోనేవాలీ పర్యాయేం — వే సబ గౌణ హో జాతే హైం, వే ఏక అభేదద్రవ్యకీ దృష్టిమేం ప్రతిభాసిత నహీం హోతే . ఇసలియే వే సబ ఉస ద్రవ్యమేం నహీం హై ఇసప్రకార కథంచిత్ నిషేధ కియా జాతా హై . యది ఉన భావోంకో ఉస ద్రవ్యమేం కహా జాయే తో వహ వ్యవహారనయసే కహా జా సకతా హై . ఐసా నయవిభాగ హై .
యహాఁ శుద్ధనయకీ దృష్టిసే కథన హై, ఇసలియే ఐసా సిద్ధ కియా హై కి జో యహ సమస్త భావ సిద్ధాన్తమేం జీవకే కహే గయే హైం సో వ్యవహారసే కహే గయే హైం . యది నిమిత్త-నైమిత్తికభావకీ దృష్టిసే దేఖా జాయే తో వహ వ్యవహార కథంచిత్ సత్యార్థ భీ కహా జా సకతా హై . యది సర్వథా అసత్యార్థ హీ కహా జాయే తో సర్వ వ్యవహారకా లోప హో జాయేగా ఔర సర్వ వ్యవహారకా లోప హోనేసే పరమార్థకా భీ లోప హో జాయేగా . ఇసలియే జినేన్ద్రదేవకా ఉపదేశ స్యాద్వాదరూప సమఝనా హీ సమ్యగ్జ్ఞాన హై, ఔర సర్వథా ఏకాన్త వహ మిథ్యాత్వ హై ..౫౮* సే ౬౦..
౧౧౪