ఇహ కిల సకలస్యాపి జీవలోకస్య సంసారచక్రక్రోడాధిరోపితస్యాశ్రాంతమనంతద్రవ్యక్షేత్ర- కాలభవభావపరావర్తైః సముపక్రాంతభ్రాన్తేరేకచ్ఛత్రీకృతవిశ్వతయా మహతా మోహగ్రహేణ గోరివ వాహ్యమానస్య ప్రసభోజ్జృమ్భితతృష్ణాతంక త్వేన వ్యక్తాన్తరాధేరుత్తమ్యోత్తమ్య మృగతృష్ణాయమానం విషయగ్రామముపరున్ధానస్య పరస్పరమాచార్యత్వమాచరతోనన్తశః శ్రుతపూర్వానన్తశః పరిచితపూర్వానన్తశోనుభూతపూర్వా చైకత్వవిరుద్ధత్వేనా- త్యన్తవిసంవాదిన్యపి కామభోగానుబద్ధా కథా . ఇదం తు నిత్యవ్యక్తతయాన్తఃప్రకాశమానమపి కషాయచక్రేణ సహైకీక్రియమాణత్వాదత్యన్తతిరోభూతం సత్ స్వస్యానాత్మజ్ఞతయా పరేషామాత్మజ్ఞానామనుపాసనాచ్చ న
గాథార్థ : — [సర్వస్య అపి ] సర్వ లోకకో [కామభోగబన్ధకథా ] కామభోగసమ్బన్ధీ బన్ధకీ కథా తో [శ్రుతపరిచితానుభూతా ] సుననేమేం ఆ గఈ హై, పరిచయమేం ఆ గఈ హై, ఔర అనుభవమేం భీ ఆ గఈ హై, ఇసలియే సులభ హై; కిన్తు [విభక్త స్య ] భిన్న ఆత్మాకా [ఏకత్వస్య ఉపలమ్భః ] ఏకత్వ హోనా కభీ న తో సునా హై, న పరిచయమేం ఆయా హై ఔర న అనుభవమేం ఆయా హై, ఇసలియే [కేవలం ] ఏక వహ [న సులభః ] సులభ నహీం హై .
టీకా : — ఇస సమస్త జీవలోకకో, కామభోగసమ్బన్ధీ కథా ఏకత్వసే విరుద్ధ హోనేసే అత్యన్త విసంవాద కరానేవాలీ హై (ఆత్మాకా అత్యన్త అనిష్ట కరనేవాలీ హై) తథాపి, పహలే అనన్త బార సుననేమేం ఆఈ హై, అనన్త బార పరిచయమేం ఆఈ హై ఔర అనన్త బార అనుభవమేం భీ ఆ చుకీ హై . వహ జీవలోక, సంసారరూపీ చక్రకే మధ్యమేం స్థిత హై, నిరన్తర ద్రవ్య, క్షేత్ర, కాల, భవ ఔర భావరూప అనన్త పరావర్తనోంకే కారణ భ్రమణకో ప్రాప్త హుఆ హై, సమస్త విశ్వకో ఏకఛత్ర రాజ్యసే వశ కరనేవాలా మహా మోహరూపీ భూత జిసకే పాస బైలకీ భాంతి భార వహన కరాతా హై, జోరసే ప్రగట హుఏ తృష్ణారూపీ రోగకే దాహసే జిసకో అన్తరంగమేం పీడా ప్రగట హుఈ హై, ఆకులిత హో హోకర మృగజలకీ భాఁతి విషయగ్రామకో (ఇన్ద్రియవిషయోంకే సమూహకో) జిసనే ఘేరా డాల రఖా హై, ఔర వహ పరస్పర ఆచార్యత్వ భీ కరతా హై (అర్థాత్ దూసరోంసే కహకర ఉసీ ప్రకార అంగీకార కరవాతా హై) . ఇసలియే కామభోగకీ కథా తో సబకే లియే సులభ హై . కిన్తు నిర్మల భేదజ్ఞానరూపీ ప్రకాశసే స్పష్ట భిన్న దిఖాఈ దేనేవాలా యహ మాత్ర భిన్న ఆత్మాకా ఏకత్వ హీ — జో కి సదా ప్రగటరూపసే అన్తరఙ్గమేం ప్రకాశమాన హై తథాపి కషాయచక్ర (-కషాయసమూహ)కే సాథ ఏకరూప జైసా కియా జాతా హై, ఇసలియే అత్యన్త తిరోభావకో ప్రాప్త హుఆ హై ( – ఢక రహా హై) వహ — అపనేమేం అనాత్మజ్ఞతా హోనేసే ( — స్వయం ఆత్మాకో న జాననేసే) ఔర అన్య ఆత్మాకో జాననేవాలోంకీ సంగతి – సేవా న కరనేసే, న తో పహలే కభీ సునా హై, న పహలే కభీ పరిచయమేం ఆయా హై ఔర న పహలే కభీ
౧౨