యథా ఖలు మ్లేచ్ఛః స్వస్తీత్యభిహితే సతి తథావిధవాచ్యవాచకసంబంధావబోధబహిష్కృతత్వాన్న కించిదపి ప్రతిపద్యమానో మేష ఇవానిమేషోన్మేషితచక్షుః ప్రేక్షత ఏవ, యదా తు స ఏవ తదేతద్భాషా- సమ్బన్ధైకార్థజ్ఞేనాన్యేన తేనైవ వా మ్లేచ్ఛభాషాం సముదాయ స్వస్తిపదస్యావినాశో భవతో భవత్విత్యభిధేయం ప్రతిపాద్యతే తదా సద్య ఏవోద్యదమన్దానన్దమయాశ్రుఝలజ్ఝలల్లోచనపాత్రస్తత్ప్రతిపద్యత ఏవ; తథా కిల లోకోప్యాత్మేత్యభిహితే సతి యథావస్థితాత్మస్వరూపపరిజ్ఞానబహిష్కృతత్వాన్న కించిదపి ప్రతిపద్యమానో
అబ యహాఁ పునః యహ ప్రశ్న ఉఠా హై కి — యది ఐసా హై తో ఏక పరమార్థకా హీ ఉపదేశ దేనా చాహియే; వ్యవహార కిసలియే కహా జాతా హై ? ఇసకే ఉత్తరస్వరూప గాథాసూత్ర కహతే హైం : —
గాథార్థ : — [యథా ] జైసే [అనార్యః ] అనార్య (మ్లేచ్ఛ) జనకో [అనార్యభాషాం వినా తు ] అనార్యభాషాకే బినా [గ్రాహయితుమ్ ] కిసీ భీ వస్తుకా స్వరూప గ్రహణ కరానేకే లియే [న అపి శక్యః ] కోఈ సమర్థ నహీం హై [తథా ] ఉసీప్రకార [వ్యవహారేణ వినా ] వ్యవహారకే బినా [పరమార్థోపదేశనమ్ ] పరమార్థకా ఉపదేశ దేనా [అశక్యమ్ ] అశక్య హై .
టీకా : — జైసే కిసీ మ్లేచ్ఛసే యది కోఈ బ్రాహ్మణ ‘స్వస్తి’ ఐసా శబ్ద కహే తో వహ మ్లేచ్ఛ ఉస శబ్దకే వాచ్యవాచక సమ్బన్ధకో న జాననేసే కుఛ భీ న సమఝకర ఉస బ్రాహ్మణకీ ఓర మేంఢేకీ భాంతి ఆఁఖేం ఫాడకర టకటకీ లగాకర దేఖతా హీ రహతా హై, కిన్తు జబ బ్రాహ్మణకీ ఔర మ్లేచ్ఛకీ భాషాకా — దోనోంకా అర్థ జాననేవాలా కోఈ దూసరా పురుష యా వహీ బ్రాహ్మణ మ్లేచ్ఛభాషా బోలకర ఉసే సమఝాతా హై కి ‘స్వస్తి’ శబ్దకా అర్థ యహ హై కి ‘‘తేరా అవినాశీ కల్యాణ హో’’, తబ తత్కాల హీ ఉత్పన్న హోనేవాలే అత్యన్త ఆనన్దమయ అశ్రుఓంసే జిసకే నేత్ర భర జాతే హైం ఐసా వహ మ్లేచ్ఛ ఇస ‘స్వస్తి’ శబ్దకే అర్థకో సమఝ జాతా హై; ఇసీప్రకార వ్యవహారీజన భీ ‘ఆత్మా’ శబ్దకే