వ్యవహారేణ సాధునా దర్శనజ్ఞానచారిత్రాణి నిత్యముపాస్యానీతి ప్రతిపాద్యతే . తాని పునస్త్రీణ్యపి పరమార్థేనాత్మైక ఏవ, వస్త్వన్తరాభావాత్ . యథా దేవదత్తస్య కస్యచిత్ జ్ఞానం శ్రద్ధానమనుచరణం చ దేవదత్తస్వభావానతిక్రమాద్దేవదత్త ఏవ, న వస్త్వన్తరమ్; తథాత్మన్యప్యాత్మనో జ్ఞానం శ్రద్ధానమనుచరణం చాత్మస్వభావానతిక్రమాదాత్మైవ, న వస్త్వన్తరమ్ . తత ఆత్మా ఏక ఏవోపాస్య ఇతి స్వయమేవ ప్రద్యోతతే . స కిల —
సేవన కరనే యోగ్య హై — ఇసప్రకార స్వయం ఉద్దేశ రఖకర దూసరోంకో వ్యవహారసే ప్రతిపాదన కరతే హైం కి ‘సాధు పురుషకో దర్శన, జ్ఞాన, చారిత్ర సదా సేవన కరనే యోగ్య హై’ . కిన్తు పరమార్థసే దేఖా జాయే తో యహ తీనోం ఏక ఆత్మా హీ హైం, క్యోంకి వే అన్య వస్తు నహీం — కిన్తు ఆత్మాకీ హీ పర్యాయ హైం . జైసే కిసీ దేవదత్త నామక పురుషకే జ్ఞాన, శ్రద్ధాన ఔర ఆచరణ, దేవదత్తకే స్వభావకా ఉల్లంఘన న కరనేసే, (వే) దేవదత్త హీ హైం, — అన్య వస్తు నహీం, ఇసీప్రకార ఆత్మామేం భీ ఆత్మాకే జ్ఞాన, శ్రద్ధాన ఔర ఆచరణ, ఆత్మాకే స్వభావకా ఉల్లంఘన న కరనేసే, ఆత్మా హీ హైం — అన్య వస్తు నహీం . ఇసలియే యహ స్వయమేవ సిద్ధ హోతా హై కి ఏక ఆత్మా హీ సేవన కరనే యోగ్య హై .
భావార్థ : — దర్శన, జ్ఞాన, చారిత్ర — తీనోం ఆత్మాకీ హీ పర్యాయ హైం, కోఈ భిన్న వస్తు నహీం హైం, ఇసలియే సాధు పురుషోంకో ఏక ఆత్మాకా హీ సేవన కరనా యహ నిశ్చయ హై ఔర వ్యవహారసే దూసరోంకో భీ యహీ ఉపదేశ కరనా చాహిఏ ..౧౬..
అబ, ఇసీ అర్థకా కలశరూప శ్లోక కహతే హైం : —
శ్లోకార్థ : — [ప్రమాణతః ] ప్రమాణదృష్టిసే దేఖా జాయే తో [ఆత్మా ] యహ ఆత్మా [సమమ్ మేచకః అమేచకః చ అపి ] ఏక హీ సాథ అనేక అవస్థారూప (‘మేచక’) భీ హై ఔర ఏక అవస్థారూప (‘అమేచక’) భీ హై, [దర్శన-జ్ఞాన-చారిత్రైః త్రిత్వాత్ ] క్యోంకి ఇసే దర్శన-జ్ఞాన- చారిత్రసే తో త్రిత్వ (తీనపనా) హై ఔర [స్వయమ్ ఏకత్వతః ] అపనేసే అపనేకో ఏకత్వ హై .
భావార్థ : — ప్రమాణదృష్టిమేం త్రికాలస్వరూప వస్తు ద్రవ్యపర్యాయరూప దేఖీ జాతీ హై, ఇసలియే ఆత్మాకో భీ ఏక హీ సాథ ఏక-అనేకస్వరూప దేఖనా చాహిఏ .౧౬.
అబ, నయవివక్షా కహతే హైం : —