విశ్వైకజ్యోతిషా సర్వజ్ఞజ్ఞానేన స్ఫు టీకృతం కిల నిత్యోపయోగలక్షణం జీవద్రవ్యం తత్కథం పుద్గలద్రవ్యీభూతం యేన పుద్గలద్రవ్యం మమేదమిత్యనుభవసి, యతో యది కథంచనాపి జీవద్రవ్యం పుద్గలద్రవ్యీభూతం స్యాత్ పుద్గలద్రవ్యం చ జీవద్రవ్యీభూతం స్యాత్ తదైవ లవణస్యోదకమివ మమేదం పుద్గలద్రవ్యమిత్యనుభూతిః కిల ఘటేత, తత్తు న కథంచనాపి స్యాత్ . తథా హి — యథా క్షారత్వలక్షణం లవణముదకీభవత్ ద్రవత్వలక్షణముదకం చ లవణీభవత్ క్షారత్వద్రవత్వసహవృత్త్యవిరోధాదనుభూయతే, న తథా నిత్యోపయోగలక్షణం జీవద్రవ్యం పుద్గలద్రవ్యీభవత్ నిత్యానుపయోగలక్షణం పుద్గలద్రవ్యం చ జీవద్రవ్యీభవత్ ఉపయోగానుపయోగయోః ప్రకాశతమసోరివ సహవృత్తివిరోధాదనుభూయతే . తత్సర్వథా ప్రసీద, విబుధ్యస్వ, స్వద్రవ్యం మమేదమిత్యనుభవ . హాథీ ఆది పశు సున్దర ఆహారకో తృణ సహిత ఖా జాతే హైం ఉసీప్రకార ఖానేకే స్వభావకో తూ ఛోడ, ఛోడ . జిసనే సమస్త సందేహ, విపర్యయ, అనధ్యవసాయ దూర కర దియే హైం ఔర జో విశ్వకో (సమస్త వస్తుఓంకో) ప్రకాశిత కరనేకే లిఏ ఏక అద్వితీయ జ్యోతి హై ఐసే సర్వజ్ఞజ్ఞానసే స్ఫు ట (ప్రగట) కియా గయా జో నిత్య ఉపయోగస్వభావరూప జీవద్రవ్య వహ పుద్గలద్రవ్యరూప కైసే హో గయా కి జిససే తూ యహ అనుభవ కరతా హై కి ‘యహ పుద్గలద్రవ్య మేరా హై’ ? క్యోంకి యది కిసీ భీ ప్రకారసే జీవద్రవ్య పుద్గలద్రవ్యరూప హో ఔర పుద్గలద్రవ్య జీవద్రవ్యరూప హో తభీ ‘నమకకా పానీ’ ఇసప్రకారకే అనుభవకీ భాంతి ఐసీ అనుభూతి వాస్తవమేం ఠీక హో సకతీ హై కి ‘యహ పుద్గలద్రవ్య మేరా హై’; కిన్తు ఐసా తో కిసీ భీ ప్రకారసే నహీం బనతా

దృష్టాన్త దేకర ఇసీ బాతకో స్పష్ట కరతే హైం : — జైసే ఖారాపన జిసకా లక్షణ హై ఐసా నమక పానీరూప హోతా హుఆ దిఖాఈ దేతా హై ఔర ద్రవత్వ (ప్రవాహీపన) జిసకా లక్షణ హై ఐసా పానీ నమకరూప హోతా దిఖాఈ దేతా హై, క్యోంకి ఖారేపన ఔర ద్రవత్వకా ఏక సాథ రహనేమేం అవిరోధ హై, అర్థాత్ ఉసమేం కోఈ బాధా నహీం ఆతీ, ఇసప్రకార నిత్య ఉపయోగలక్షణవాలా జీవద్రవ్య పుద్గలద్రవ్య హోతా హుఆ దిఖాఈ నహీం దేతా ఔర నిత్య అనుపయోగ (జడ) లక్షణవాలా పుద్గలద్రవ్య జీవద్రవ్య హోతా హుఆ దేఖనేమేం నహీం ఆతా, క్యోంకి ప్రకాశ ఔర అన్ధకారకీ భాఁతి ఉపయోగ ఔర అనుపయోగకా ఏక హీ సాథ రహనేమేం విరోధ హై; జడ ఔర చేతన కభీ భీ ఏక నహీం హో సకతే . ఇసలియే తూ సర్వ ప్రకారసే ప్రసన్న హో, (అపనే చిత్తకో ఉజ్జవల కరకే) సావధాన హో ఔర స్వద్రవ్యకో హీ ‘యహ మేరా హై’ ఇసప్రకార అనుభవ కర . (ఇసప్రకార శ్రీ గురుఓంకా ఉపదేశ హై .)

భావార్థ : — యహ అజ్ఞానీ జీవ పుద్గలద్రవ్యకో అపనా మానతా హై; ఉసే ఉపదేశ దేకర సావధాన కియా హై కి జడ ఔర చేతనద్రవ్య — దోనోం సర్వథా భిన్న-భిన్న హైం, కభీ భీ కిసీ భీ ప్రకారసే ఏకరూప నహీం హోతే ఐసా సర్వజ్ఞ భగవాననే దేఖా హై; ఇసలియే హే అజ్ఞానీ ! తూ పరద్రవ్యకో ఏకరూప మాననా ఛోడ దే; వ్యర్థకీ మాన్యతాసే బస కర ..౨౩-౨౪-౨౫..

౬౦