80
pAme chhe. draShTAnt — (तोयवत्) pANInI mAphak. shun karato thako? ‘‘आत्मानम् आत्मनि सदा आहरन्’’ potAne potAmAn nirantar anubhavato thako. kevo chhe AtmA? ‘‘तदेकरसिनाम् विज्ञानैकरसः’’ (तदेकरसिनाम्) anubhavarasik chhe je puruSho temane (विज्ञानैकरसः) gnAnaguN-AsvAdarUp chhe. kevo thayo chhe? ‘‘निजौघात् च्युतः’’ (निजौघात्) jem pANIno shIt, svachchha, dravatva svabhAv chhe, te svabhAvathI kyArek chyut thAy chhe, potAnA svabhAvane chhoDe chhe, tem jIvadravyano svabhAv kevaLagnAn, kevaLadarshan, atIndriy sukh ityAdi anant guNasvarUp chhe, tenAthI (च्युतः) anAdi kALathI bhraShTa thayo chhe, vibhAvarUp pariNamyo chhe. bhraShTapaNun je rIte chhe te kahe chhe – ‘‘दूरं भूरिविकल्पजालगहने भ्राम्यन्’’ (दूरं) anAdi kALathI (भूरि) ati bahu chhe (विकल्प) karmajanit jeTalA bhAv temanAmAn AtmarUp sanskArabuddhi, teno (जाल) samUh, te ja chhe (गहने) aTavI – van, temAn (भ्राम्यन्) bhramaN karato thako. bhAvArtha Am chhe ke — jem pANI potAnA svAdathI bhraShTa thayun thakun nAnA vRukShorUpe pariName chhe tem jIvadravya potAnA shuddhasvarUpathI bhraShTa thayun thakun nAnA prakAranA chaturgatiparyAyarUpe potAne AsvAde chhe. thayo to kevo thayo? ‘‘बलात् निजौघं नीतः’’ (बलात्) baLajorIthI (निजौघं) potAnI shuddhasvarUpalakShaN niShkarma avasthA (नीतः) te-rUp pariNamyo chhe. Avo je kAraNathI thayo te kahe chhe – ‘‘दूरात् एव’’ anant kAL pharatAn prApta thayo chhe evo je ‘‘विवेकनिम्नगमनात्’’ (विवेक) shuddhasvarUpano anubhav evo je (निम्नगमनात्) nIcho mArga, te kAraNathI jIvadravyanun jevun svarUp hatun tevun pragaT thayun. bhAvArtha Am chhe ke – jevI rIte pANI potAnA svarUpathI bhraShTa thAy chhe, kAL nimitta pAmI pharIne jaLarUp thAy chhe. nIchA mArgathI DhaLatun thakun punjarUp paN thAy chhe, tevI rIte jIvadravya anAdithI svarUpathI bhraShTa chhe, shuddhasvarUpalakShaN samyaktvaguN pragaT thatAn mukta thAy chhe. Avo dravyano pariNAm chhe. 49 – 94.
khanDAnvay sahit artha — ‘‘सविकल्पस्य कर्तृकर्मत्वं जातु न नश्यति’’ (सविकल्पस्य) karmajanit chhe je ashuddha rAgAdi bhAv temane potArUp jANe chhe evA