82
andhakAr hoto nathI, andhakAr hotAn prakAsh hoto nathI, tem samyaktvanA pariNAm hotAn mithyAtvapariNaman hotun nathI. tethI ek kALe ek pariNAmarUpe jIvadravya pariName chhe, te pariNAmanun te kartA hoy chhe. mATe mithyAdraShTi jIv karmano kartA, samyagdraShTi jIv karmano akartA – evo siddhAnta siddha thayo. 51 – 96.
ज्ञप्तौ करोतिश्च न भासतेऽन्तः ।
ज्ञाता न कर्तेति ततः स्थितं च ।।५२-९७।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘अन्तः’’ sUkShma dravyasvarUp draShTithI ‘‘ज्ञप्तिः करोतौ न हि भासते’’ (ज्ञप्तिः) gnAnaguN ane (करोतौ) mithyAtva-rAgAdirUp chIkAsh emanAmAn (न हि भासते) ekatvapaNun nathI. bhAvArtha Am chhe ke — sansAr- avasthA(rUp) mithyAdraShTi jIvane gnAnaguN paN chhe ane rAgAdi chIkAsh paN chhe; karmabandh thAy chhe te rAgAdi chIkAshathI thAy chhe, gnAnaguNanA pariNamanathI thato nathI; evun vastunun svarUp chhe. tathA ‘‘ज्ञप्तौ करोतिः अन्तः न भासते’’ (ज्ञप्तौ) gnAnaguNane viShe (करोतिः) ashuddha rAgAdi pariNamananun (अन्तः न भासते) antarangamAn ekatvapaNun nathI. ‘‘ततः ज्ञप्तिः करोतिः च विभिन्ने’’ (ततः) te kAraNathI (ज्ञप्तिः) gnAnaguN ane (करोतिः) ashuddhapaNun (विभिन्ने) bhinna bhinna chhe, ekarUp to nathI. bhAvArtha Am chhe ke – gnAnaguN ane ashuddhapaNun, dekhatAn to maLelAn jevAn dekhAy chhe, parantu svarUpathI bhinna bhinna chhe. vivaraN – jANapaNAmAtra gnAnaguN chhe, temAn garbhit e ja dekhAy chhe; chIkAsh te rAgAdi chhe, tethI ashuddhapaNun kahevAy chhe. ‘‘ततः स्थितं ज्ञाता न कर्ता’’ (ततः) te kAraNathI (स्थितं) Avo siddhAnta niShpanna thayo — (ज्ञाता) samyagdraShTi puruSh (न कर्ता) rAgAdi ashuddha pariNAmano kartA hoto nathI. bhAvArtha Am chhe ke – dravyanA svabhAvathI gnAnaguN kartA nathI, ashuddhapaNun kartA chhe; parantu samyagdraShTine ashuddhapaNun nathI, tethI samyagdraShTi kartA nathI. 52 – 97.