kahAnajainashAstramALA ]
द्वन्द्वं विप्रतिषिध्यते यदि तदा का कर्तृकर्मस्थितिः ।
ज्ञाता ज्ञातरि कर्म कर्मणि सदा व्यक्तेति वस्तुस्थिति-
र्नेपथ्ये बत नानटीति रभसा मोहस्तथाप्येष किम् ।।५३-९८।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘कर्ता कर्मणि नियतं नास्ति’’ (कर्ता) mithyAtva- rAgAdi ashuddhapariNAmapariNat jIv (कर्मणि) gnAnAvaraNAdi pudgalapinDamAn (नियतं) nishchayathI (नास्ति) nathI arthAt e bannemAn ekadravyapaNun nathI; ‘‘तत् कर्म अपि कर्तरि नास्ति’’ (तत् कर्म अपि) te gnAnAvaraNAdi pudgalapinD paN (कर्तरि) ashuddhabhAvapariNat mithyAdraShTi jIvamAn (नास्ति) nathI arthAt e bannemAn ekadravyapaNun nathI. ‘‘यदि द्वन्द्वं विप्रतिषिध्यते तदा कर्तृकर्मस्थितिः का’’ (यदि) jo (द्वन्द्वं) jIvadravya ane pudgaladravyanA ekatvapaNAno (विप्रतिषिध्यते) niShedh karyo chhe (तदा) to (कर्तृकर्मस्थितिः का) ‘jIv kartA ane gnAnAvaraNAdi karma’ evI vyavasthA kyAthi ghaTe? arthAt na ghaTe. ‘‘ज्ञाता ज्ञातरि’’ jIvadravya potAnA dravya sAthe ekatvapaNe chhe; ‘‘सदा’’ badhAy kALe Avun vastunun svarUp chhe; ‘‘कर्म कर्मणि’’ gnAnAvaraNAdi pudgalapinD potAnA pudgalapinDarUp chhe; — ‘‘इति वस्तुस्थितिः व्यक्ता’’ (इति) A rUpe (वस्तुस्थितिः) dravyanun svarUp (व्यक्ता) anAdinidhanapaNe pragaT chhe. ‘‘तथापि एषः मोहः नेपथ्ये बत कथं रभसा नानटीति’’ (तथापि) vastunun svarUp to Avun chhe, jevun kahyun tevun, topaN (एषः मोहः) A chhe je jIvadravya-pudgaladravyanA ekatvarUp buddhi te (नेपथ्ये) mithyAmArgamAn, (बत) A vAtano achambo chhe ke, (रभसा) nirantar (कथं नानटीति) kem pravarte chhe? – A prakAre vAtano vichAr kem chhe? bhAvArtha Am chhe ke – jIvadravya ane pudgaladravya bhinna bhinna chhe, mithyAtvarUp pariNamelo jIv ekarUp jANe chhe teno ghaNo achambo chhe. 53 – 98.
have mithyAdraShTi ekarUp jANo topaN jIv-pudgal bhinna bhinna chhe em kahe chhe —