84
ज्ञानं ज्ञानं भवति च यथा पुद्गलः पुद्गलोऽपि ।
श्चिच्छक्तीनां निकरभरतोऽत्यन्तगम्भीरमेतत् ।।५४-९९।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘एतत् ज्ञानज्योतिः तथा ज्वलितम्’’ (एतत् ज्ञानज्योतिः) vidyamAn shuddhachaitanyaprakAsh (तथा ज्वलितम्) jevo hato tevo pragaT thayo. kevo chhe? ‘‘अचलं’’ svarUpathI chalAyamAn thato nathI. vaLI kevo chhe? ‘‘अन्तः व्यक्तम्’’ asankhyAt pradeshomAn pragaT chhe. vaLI kevo chhe? ‘‘उच्चैः अत्यन्तगम्भीरम्’’ atyanta atyanta gambhIr chhe arthAt anantathI ananta shaktie birAjamAn chhe. shAthI gambhIr chhe? ‘‘चिच्छक्तीनां निकरभरतः’’ (चित्-शक्तीनां) gnAnaguNanA jeTalA niransh bhed-bhAg temanA (निकरभरतः) anantAnanta samUh hoy chhe, temanAthI atyanta gambhIr chhe. have gnAnaguNano prakAsh thatAn je kAI phaLasiddhi chhe te kahe chhe — ‘‘यथा कर्ता कर्ता न भवति’’ (यथा) gnAnaguN evI rIte pragaT thayo ke, (कर्ता) agnAnapaNA sahit jIv mithyAtvapariNAmano kartA thato hato te to (कर्ता न भवति) gnAnaprakAsh thatAn agnAnabhAvano kartA thato nathI, ‘‘कर्म अपि कर्म एव न’’ (कर्म अपि) mithyAtva-rAgAdivibhAv karma paN (कर्म एव न भवति) rAgAdirUp thatun nathI; ‘‘यथा च’’ ane vaLI ‘‘ज्ञानं ज्ञानं भवति’’ je shakti vibhAvapariNamanarUp pariNamI hatI te ja pAchhI potAnA svabhAvarUp thaI, ‘‘यथा पुद्गलः अपि पुद्गलः’’ (यथा पुद्गलः अपि) ane gnAnAvaraNAdi karmarUp pariNamyun hatun je pudgaladravya te ja (पुद्गलः) karmaparyAy chhoDIne pudgaladravya thayun. 54 – 99.