108
jIvanA pradeshomAn karmarUp vidyamAn chhe evA potAnA astitvane (न हि विजहति) chhoDatA nathI; [uday paN de chhe em kahe chhe — ] ‘‘समयम् अनुसरन्तः अपि’’ (समयम्) samaye samaye akhanDitadhArApravAharUp (अनुसरन्तः अपि) uday paN de chhe; topaN samyagdraShTi karmabandhano kartA nathI. bhAvArtha Am chhe — koI anAdi kALano mithyAdraShTi jIv kALalabdhi pAmyo thako samyaktvaguNarUp pariNamyo, chAritramoh- karmanI sattA vidyamAn chhe, uday paN vidyamAn chhe, panchendriy viShayasanskAr vidyamAn chhe, bhogave paN chhe, bhogavato thako gnAnaguN dvArA vedak paN chhe; topaN je rIte mithyAdraShTi jIv AtmasvarUpane jANato nathI, karmanA udayane potArUp jANe chhe, tethI iShTa-aniShTa viShayasAmagrI bhogavato thako rAg-dveSh kare chhe, mATe karmano bandhak thAy chhe, te rIte samyagdraShTi jIv nathI. samyagdraShTi jIv AtmAne shuddhasvarUp anubhave chhe, sharIr Adi samasta sAmagrIne karmano uday jANe chhe, AvelA udayane khapAve chhe, parantu antarangamAn param udAsIn chhe tethI samyagdraShTi jIvane karmabandh nathI. AvI avasthA samyagdraShTi jIvane sarva kAL nathI. jyAn sudhImAn sakaL karmono kShay karI nirvANapadavIne pAme tyAn sudhI AvI avasthA chhe. jyAre nirvANapad pAmashe te kALanun to kAI kahevAnun ja nathI — sAkShAt paramAtmA chhe. 6 – 118.
khanDAnvay sahit artha — em kahyun ke samyagdraShTi jIvane bandh nathI, to evI pratIti je rIte thAy chhe te visheSh kahe chhe — ‘‘यत् ज्ञानिनः रागद्वेषविमोहानां असम्भवः ततः अस्य बन्धः न’’ (यत्) jethI (ज्ञानिनः) samyagdraShTi jIvane (राग) ranjakapariNAm, (द्वेष) udveg, (विमोहानां) pratItinun viparItapaNun — evA ashuddha bhAvonun (असम्भवः) vidyamAnapaNun nathI, [bhAvArtha Am chhe ke samyagdraShTi jIv karmanA udayamAn ranjit thato nathI, mATe rAgAdik nathI,] (ततः) tethI (अस्य) samyagdraShTi jIvane (बन्धः न) gnAnAvaraNAdi dravyakarmano bandh nathI; ‘‘एव’’ nishchayathI Avun ja dravyanun svarUp