158
किमु न हि विरुध्यते’’ (द्वयं) gnAtA paN ane vAnchhak paN – evI be kriyA (किमु न हि विरुध्यते) viruddha nathI shun? arthAt sarvathA viruddha chhe. 4-166.
जानात्ययं न खलु तत्किल कर्म रागः ।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘यः जानाति सः न करोति’’ (यः) je koI samyagdraShTi jIv (जानाति) shuddha svarUpane anubhave chhe (सः) te samyagdraShTi jIv (न करोति) karmanI udayasAmagrImAn abhilAShA karato nathI; ‘‘तु यः करोति अयं न जानाति’’ (तु) ane (यः) je koI mithyAdraShTi jIv (करोति) karmanI vichitra sAmagrIne potArUp jANIne abhilAShA kare chhe (अयं) te mithyAdraShTi jIv (न जानाति) shuddhasvarUp jIvane jANato nathI. bhAvArtha Am chhe ke — mithyAdraShTi jIvane jIvanA svarUpanun jANapaNun ghaTatun nathI. ‘‘खलु’’ Am vastuno nishchay chhe. em kahyun ke mithyAdraShTi kartA chhe, tyAn ‘karavun’ te shun? ‘‘तत् कर्म किल रागः’’ (तत् कर्म) karmanI udayasAmagrInun ‘karavun’ te (किल) vAstavamAn (रागः) karmasAmagrImAn abhilAShArUp chIkaNA pariNAm chhe. koI mAnashe ke karmasAmagrImAn abhilAShA thaI to shun, na thaI to shun? parantu em to nathI, abhilAShAmAtra pUro mithyAtvapariNAm chhe em kahe chhe — ‘‘तु रागं अबोधमयम् अध्यवसायम् आहुः’’ (तु) te vastu evI chhe ke (रागं अबोधमयम् अध्यवसायम्) paradravyasAmagrImAn chhe je abhilAShA te kevaL mithyAtvarUp pariNAm chhe em (आहुः) gaNadharadeve kahyun chhe. ‘‘सः नियतं मिथ्याद्रशः भवेत्’’ (सः) karmanI sAmagrImAn rAg (नियतं) avashya (मिथ्याद्रशः भवेत्) mithyAdraShTi jIvane hoy chhe, samyagdraShTi jIvane nishchayathI hoto nathI. ‘‘सः च बन्धहेतुः’’ te rAgapariNAm karmabandhanun kAraN chhe. tethI bhAvArtha Am chhe ke mithyAdraShTi jIv karmabandh kare chhe, samyagdraShTi jIv karato nathI. 5 – 167.