kahAnajainashAstramALA ]
paramArthano arthAt jevun kahIshun vastunun svarUp teno (सेव्यतां) nirantar anubhav karo. kevA chhe mokShArthI jIv? ‘‘उदात्तचित्तचरितैः’’ (उदात्त) sansAr-sharIr-bhogathI rahit chhe (चित्तचरितैः) manano abhiprAy jemano, evA chhe. kevo chhe te paramArtha? ‘‘अहम् शुद्धं चिन्मयम् ज्योतिः सदा एव अस्मि’’ (अहम्) svasamvedanapratyakSha chhun je hun jIvadravya te (शुद्धं चिन्मयम् ज्योतिः) shuddha gnAnasvarUp prakAsh (सदा) sarva kAL (एव) nishchayathI (अस्मि) chhun ‘‘तु ये एते विविधाः भावाः ते अहं न अस्मि’’ (तु) ek visheSh chhe — (ये एते विविधाः भावाः) shuddha chaitanyasvarUp sAthe aNamaLatA chhe je rAgAdi ashuddha bhAv, sharIr Adi, sukhadukh Adi nAnA prakAranA ashuddha paryAyo, (ते अहं न अस्मि) te badhAn jIvadravyasvarUp nathI. kevA chhe ashuddha bhAv? ‘‘पृथग्लक्षणाः’’ mArA shuddha chaitanyasvarUp sAthe maLatA nathI. shA kAraNathI? ‘‘यतः अत्र ते समग्राः अपि मम परद्रव्यं’’ (यतः) kAraN ke (अत्र) nijasvarUpane anubhavatAn, (ते समग्राः अपि) jeTalA chhe rAgAdi ashuddha vibhAvaparyAyo te (मम परद्रव्यं) mane paradravyarUp chhe, kem ke shuddha chaitanyalakShaN sAthe maLatA nathI; tethI samasta vibhAvapariNAm hey chhe. 6-185.
khanDAnvay sahit artha — ‘‘अपराधवान् बध्येत एव’’ (अपराधवान्) shuddha chidrUp- anubhavasvarUpathI bhraShTa chhe je jIv te (बध्येत) gnAnAvaraNAdi karmo vaDe bandhAy chhe. kevo chhe? ‘‘परद्रव्यग्रहं कुर्वन्’’ (परद्रव्य) sharIr, man, vachan, rAgAdi ashuddha pariNAm, temanA (ग्रहं) AtmabuddhirUp svAmitvane (कुर्वन्) karato thako. ‘‘अनपराधः मुनिः न बध्येत’’ (अनपराधः) karmanA udayanA bhAvane AtmAno jANIne anubhavato nathI evo chhe je (मुनिः) paradravyathI virakta samyagdraShTi jIv te (न बध्येत) gnAnAvaraNAdi karmapinD vaDe bandhAto nathI. bhAvArtha Am chhe ke jem koI chor paradravya chore chhe, gunegAr thAy chhe, gunegAr thavAthI bandhAy chhe; tem mithyAdraShTi jIv paradravyarUp chhe je dravyakarma- bhAvakarma-nokarma, temane potArUp jANI anubhave chhe, shuddhasvarUpathI bhraShTa chhe, paramArtha buddhie vichAratAn gunegAr chhe, gnAnAvaraNAdi karmano bandh kare chhe. samyagdraShTi jIv