kahAnajainashAstramALA ]
sAthe sambandharUp nathI, (एव) nishchayathI em ja chhe. draShTAnt kahe chhe — ‘‘ज्योत्स्नारूपं भुवं स्नपयति तस्य भूमिः न अस्ति एव’’ (ज्योत्स्नारूपं) chAndanIno prasAr (भुवं स्नपयति) bhUmine shvet kare chhe. ek visheSh — (तस्य) chAndanInA prasAranA sambandhathI (भूमिः न अस्ति) bhUmi chAndanIrUp thatI nathI. bhAvArtha Am chhe ke — jem chAndanI prasare chhe, samasta bhUmi shvet thAy chhe, topaN chAndanIno ane bhUmino sambandh nathI; tem gnAn samasta gneyane jANe chhe topaN gnAnano ane gneyano sambandh nathI; evo vastuno svabhAv chhe. Avun koI na mAne tenA prati yukti dvArA ghaTAve chhe — ‘‘शुद्धद्रव्यस्वरसभवनात्’’ shuddha dravya potapotAnA svabhAvamAn rahe chhe to ‘‘स्वभावस्य शेषं किं’’ (स्वभावस्य) sattAmAtra vastunun (शेषं किं) shun bachyun? bhAvArtha Am chhe ke sattAmAtra vastu nirvibhAg ekarUp chhe, jenA be bhAg thatA nathI. ‘‘यदि वा’’ jo kadI ‘‘अन्यद्द्रव्यं भवति’’ anAdinidhan sattArUp vastu anya sattArUp thAy to ‘‘तस्य स्वभावः किं स्यात्’’ (तस्य) pahelAn sAdhelI sattArUp vastuno (स्वभावः किं स्यात्) svabhAv shun rahyo arthAt jo pahelAnnun sattva anya sattvarUp thAy to pahelAnI sattAmAnnun shun bachyun? arthAt pahelAnI sattAno vinAsh siddha thAy chhe. bhAvArtha Am chhe ke — jem jIvadravya chetanAsattArUp chhe, nirvibhAg chhe, te chetanAsattA jo kadI pudgaladravya – achetanArUp thaI jAy to chetanAsattAno vinAsh thato koN maTADI shake? parantu vastunun svarUp evun to nathI, tethI je dravya jevun chhe, je rIte chhe, te tevun ja chhe, anyathA thatun nathI. mATe jIvanun gnAn samasta gneyane jANe chhe to jANo, tathApi jIv potAnA svarUpe chhe. 24-216.
भावाभावौ भवति तिरयन् येन पूर्णस्वभावः ।।२५-२१७।।