230
विश्रान्तं पररूप एव परितो ज्ञानं पशोः सीदति ।
र्दूरोन्मग्नघनस्वभावभरतः पूर्णं समुन्मज्जति ।।२-२४८।।
khanDAnvay sahit artha — bhAvArtha Am chhe ke je gnAnamAtra jIvanun svarUp chhe temAn paN chAr prashna vichAraNIy chhe. te prashna kyA? ek to prashna evo ke gnAn gneyanA sahArAnun chhe ke potAnA sahArAnun chhe? bIjo prashna evo ke gnAn ek chhe ke anek chhe? trIjo prashna evo ke gnAn astirUp chhe ke nAstirUp chhe? chotho prashna evo ke gnAn nitya chhe ke anitya chhe? teno uttar Am chhe ke jeTalI vastu chhe te badhI dravyarUp chhe, paryAyarUp chhe; tethI gnAn paN dravyarUp chhe, paryAyarUp chhe. tenun vivaraN — dravyarUp kahetAn nirvikalpa gnAnamAtra vastu; paryAyarUp kahetAn svagney athavA paragneyane jANatun thakun gneyanI AkRuti-pratibimbarUp pariName chhe je gnAn. bhAvArtha Am chhe ke gneyane jANavArUp pariNati gnAnano paryAy, tethI gnAnane paryAyarUpathI kahetAn gnAn gneyanA sahArAnun chhe; (gnAnane) vastumAtrathI kahetAn potAnA sahArAnun chhe. — ek prashnanun samAdhAn to A pramANe chhe. bIjA prashnanun samAdhAn Am chhe ke gnAnane paryAyamAtrathI kahetAn gnAn anek chhe; vastumAtrathI kahetAn ek chhe. trIjA prashnano uttar Am chhe ke gnAnane paryAyarUpathI kahetAn gnAn nAstirUp chhe; gnAnane vasturUpathI vichAratAn gnAn astirUp chhe. chothA prashnano uttar Am chhe ke gnAnane paryAyamAtrathI kahetAn gnAn anitya chhe; vastumAtrathI kahetAn gnAn nitya chhe. AvA prashna karavAmAn AvatAn A pramANe samAdhAn karavun, syAdvAd Anun nAm chhe. vastunun svarUp Avun ja chhe, tathA A pramANe sAdhatAn vastumAtra sadhAy chhe. je koI mithyAdraShTi jIvo vastune te vasturUp chhe tathA te ja vastu paryAyarUp chhe em mAnatA nathI, sarvathA vasturUp mAne chhe athavA sarvathA paryAyamAtra mAne chhe, te jIvo ekAntavAdI mithyAdraShTi kahevAy chhe; kAraN ke vastumAtra mAnyA vinA