kahAnajainashAstramALA ]
ghaTagnAnarUp A gnAnano paryAy pariName chhe. tethI syAdvAd vastuno sAdhak chhe, ekAntapaNun vastunun nAshakartA chhe. 2-248.
र्विश्वाद्भिन्नमविश्वविश्वघटितं तस्य स्वतत्त्वं स्पृशेत् ।।३-२४९।।
khanDAnvay sahit artha — bhAvArtha Am chhe ke koI mithyAdraShTi evo chhe ke gnAnane dravyarUp mAne chhe, paryAyarUp mAnato nathI; tethI jem jIvadravyane gnAnavasturUpe mAne chhe tem gney je pudgal-dharma-adharma-AkAsh-kALadravya temane paN gneyavastu mAnato nathI, gnAnavastu mAne chhe. tenA prati samAdhAn Am chhe ke gnAn gneyane jANe chhe evo gnAnano svabhAv chhe topaN gneyavastu gneyarUp chhe, gnAnarUp nathI.
‘‘पशुः स्वच्छन्दम् आचेष्टते’’ (पशुः) ekAntavAdI mithyAdraShTi jIv, (स्वच्छन्दम्) svechchhAchArapaNe ‘k kheyarUp, k kupAdeyarUp’ evo bhed nahi karato thako, ‘samasta trailokya upAdey’ evI buddhi karato thako (आचेष्टते) — evI pratIti karato thako — nishankapaNe pravarte chhe. konI mAphak? ‘‘पशुः इव’’ tiryanchanI mAphak. kevo thaIne pravarte chhe? ‘‘विश्वमयः भूत्वा’’ ‘अहं विश्वम् arthAt hun vishva’ em jANI pote vishvarUp thaIne pravarte chhe. evo kem chhe? kAraN ke ‘‘सक लं स्वतत्त्वाशया द्रष्टवा’’ (सक लं) samasta gneyavastune (स्वतत्त्वाशया) gnAnavastunI buddhie (द्रष्टवा) pragADh pratIt karIne. evI pragADh pratIti kem thAy chhe? kAraN ke ‘‘विश्वं ज्ञानम् इति प्रतर्क्य’’ ‘trailokyarUp je kAI chhe te gnAnavasturUp chhe’ em jANIne. bhAvArtha Am chhe ke gnAnavastu paryAyarUpe gneyAkAr thAy chhe; tyAn mithyAdraShTi paryAyarUp bhed mAnato nathI, samasta gneyane gnAnavasturUp mAne chhe. tenA prati uttar Am chhe ke gneyavastu gneyarUp chhe, gnAnarUp nathI. e ja kahe chhe — ‘‘पुनः स्याद्वाददर्शी स्वतत्त्वं स्पृशेत्’’ (पुनः) ekAntavAdI je rIte kahe chhe te rIte gnAnane vastupaNun siddha thatun nathI, syAdvAdI je rIte kahe chhe te rIte