यो ज्ञानमात्रमयतां न जहाति भावः ।
तद्द्रव्यपर्ययमयं चिदिहास्ति वस्तु ।।१-२६४।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘इह तत् चिद् वस्तु द्रव्यपर्ययमयं अस्ति’’ (इह) vidyamAn (तत्) pUrvokta (चिद् वस्तु) gnAnamAtra jIvadravya (द्रव्यपर्ययमयं अस्ति) dravya-guN- paryAyarUp chhe. bhAvArtha Am chhe ke jIvadravyanun dravyapaNun kahyun. kevun chhe jIvadravya? ‘‘एवं क्रमाक्रमविवर्तिविवर्तचित्रं’’ (एवं) pUrvokta prakAre (क्रम) pahelo vinashe to AgaLano Upaje ane (अक्रम) visheShaNarUp chhe parantu na Upaje, na vinashe, – e rUpe chhe (विवर्ति) ansharUp bhedapaddhati tenAthI (विवर्त) pravartI rahyo chhe (चित्रं) param achambo jemAn, evun chhe. bhAvArtha Am chhe ke kramavartI paryAy, akramavartI guN; – e rIte guN-paryAyamay chhe jIvavastu. vaLI kevun chhe te arthAt kevI chhe jIvavastu? ‘‘यः भावः इत्याद्यनेकनिजशक्तिसुनिर्भरः अपि ज्ञानमात्रमयतां न जहाति’’ (यः भावः) gnAnamAtra jIvavastu (इत्यादि) dravya-guN-paryAy ityAdithI mAnDIne (अनेकनिजशक्ति) astitva, vastutva, prameyatva, agurulaghutva, sUkShmatva, kartRutva, bhoktRutva, sapradeshatva, amUrtatva – evun chhe anant gaNanArUp dravyanun sAmarthya tenA vaDe (सुनिर्भरः) sarva kAL bharitAvastha chhe; (अपि) evI chhe topaN (ज्ञानमात्रमयतां न जहाति) gnAnamAtra bhAvane tyAgatI nathI. bhAvArtha Am chhe ke je guN chhe athavA paryAy chhe te sarva chetanArUp chhe, tethI chetanAmAtra jIvavastu chhe, pramAN chhe. bhAvArtha Am chhe ke pUrve