kahAnajainashAstramALA ]
kare chhe evA (कोलाहलेन किम्) je jUThA vikalpo temanAthI shun? tenun vivaraN — koI mithyAdraShTi jIv sharIrane jIv kahe chhe, koI mithyAdraShTi jIv ATh karmone jIv kahe chhe, koI mithyAdraShTi jIv rAgAdi sUkShma adhyavasAyane jIv kahe chhe — ityAdirUpe anek prakAranA bahu vikalpo kare chhe. he jIv! te badhAy vikalpo chhoD, kem ke te jUThA chhe. ‘‘निभृतः सन् स्वयं एकम् पश्य’’ (निभृतः) ekAgrarUp (सन्) thato thako (एकम्) shuddha chidrUpamAtrano (स्वयम्) svasamvedanapratyakShapaNe (पश्य) anubhav kar. ‘‘षण्मासम्’’ viparItapaNun je rIte chhUTe te rIte chhoDIne. ‘‘अपि’’ vAramvAr bahu shun kahevun? Avo anubhav karatAn svarUpaprApti chhe, te ja kahe chhe — ‘‘ननु हृदयसरसि पुंसः अनुपलब्धिः किम् भाति’’ (ननु) he jIv! (हृदयसरसि) manarUpI sarovaramAn chhe (पुंसः) je jIvadravya tenI (अनुपलब्धिः) aprApti (किं भाति) shobhe chhe shun? bhAvArtha Am chhe ke shuddha svarUpano anubhav karatAn svarUpanI prApti na thAy em to nathI; ‘‘च उपलब्धिः’’ (च) chhe to em ja chhe ke (उपलब्धिः) avashya prApti thAy chhe. kevun chhe jIvadravya? ‘‘पुद्गलात् भिन्नधाम्नः’’ (पुद्गलात्) dravyakarma-bhAvakarma-nokarmathI (भिन्नधाम्नः) bhinna chhe — chetanarUp chhe — tejapunj jeno, evun chhe. 2 – 34.
khanDAnvay sahit artha — ‘‘अयम् जीवः इयान्’’ (अयम्) vidyamAn chhe evun (जीवः) chetanadravya (इयान्) ATalun ja chhe. kevun chhe? ‘‘चिच्छक्तिव्याप्तसर्वस्वसारः’’ (चित्-शक्ति) chetanAmAtra sAthe (व्याप्त) maLelA chhe (सर्वस्वसारः) darshan, gnAn, chAritra, sukh, vIrya ityAdi anant guNo jenA evun chhe. ‘‘अमी सर्वे अपि पौद्गलिकाः भावाः अतः अतिरिक्ताः’’ (अमी) vidyamAn chhe evA, (सर्वे अपि) dravyakarma-bhAvakarma- nokarmarUp jeTalA chhe te badhA, (पौद्गलिकाः) achetan pudgaladravyathI UpajyA chhe evA (भावाः) ashuddha rAgAdirUp samasta vibhAvapariNAmo (अतः) shuddhachetanAmAtra jIvavastuthI (अतिरिक्ताः) atyant bhinna chhe. AvA gnAnanun nAm anubhav kahevAy chhe. 3 – 35.