42
dravyathI nIpajyo chhe te ja dravya chhe, (कथञ्चन न अन्यत्) nishchayathI anya dravyarUp nathI thayo. te ja draShTAnt dvArA kahe chhe — ‘‘इह रुक्मेण असिकोशं निर्वृत्तम्’’ (इह) pratyakSha chhe ke (रुक्मेण) chAndIdhAtuthI (असिकोशं) talavAranun myAn (निर्वृत्तम्) ghaDIne mojUd karyun tyAn ‘‘रुक्मं पश्यन्ति, कथञ्चन न असिम्’’ (रुक्मं) je myAn mojUd thayun te vastu to chAndI ja chhe (पश्यन्ति) em pratyakShapaNe sarva lok dekhe chhe ane mAne chhe; (कथञ्चन) ‘chAndInI talavAr’ em kathanamAn to kahevAy chhe tathApi (न असिम्) chAndInI talavAr nathI. bhAvArtha Am chhe ke chAndInA myAnamAn talavAr rahe chhe te kAraNe ‘chAndInI talavAr’ em kahevAmAn Ave chhe topaN chAndInun myAn chhe, talavAr loDhAnI chhe, chAndInI talavAr nathI. 6-38.
निर्माणमेकस्य हि पुद्गलस्य ।
यतः स विज्ञानघनस्ततोऽन्यः ।।७-३९।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘हि इदं वर्णादिसामग्य्राम् एकस्य पुद्गलस्य निर्माणम् विदन्तु’’ (हि) nishchayathI (इदं) vidyamAn (वर्णादिसामग्य्राम्) guNasthAn, mArgaNAsthAn, dravyakarma, bhAvakarma, nokarma ityAdi jeTalA ashuddha paryAyo chhe te badhAy (एकस्य पुद्गलस्य) ekalA pudgaladravyanun (निर्माणम्) kArya chhe arthAt pudgaladravyanA chitarAmaN jevA chhe em (विदन्तु) he jIvo! nisandehapaNe jANo. ‘‘तत्ः इदं पुद्गलः एव अस्तु, न आत्मा’’ (ततः) te kAraNathI (इदं) sharIrAdi sAmagrI (पुद्गलः) je pudgaladravyathI thaI chhe te ja pudgaladravya chhe, (एव) nishchayathI (अस्तु) te ja chhe; (न आत्मा) AtmA ajIvadravyarUp thayo nathI. ‘‘यतः सः विज्ञानघनः’’ (यतः) jethI (सः) jIvadravya (विज्ञानघनः) gnAnaguNano samUh chhe, ‘‘ततः अन्यः’’ (ततः) tethI (अन्यः) jIvadravya bhinna chhe, sharIrAdi paradravya bhinna chhe. bhAvArtha Am chhe ke lakShaNabhede vastuno bhed hoy chhe, tethI chaitanyalakShaNe jIvavastu bhinna chhe,