44
sAmarthyathI (उच्चैः) atishayapaNe (चकचकायते) ghaNo ja prakAshe chhe. kevun chhe chaitanya? ‘‘अनाद्यनन्तम्’’ (अनादि) jeno Adi nathI, (अनन्तम्) jeno ant – vinAsh nathI, evun chhe. vaLI kevun chhe chaitanya? ‘‘अचलं’’ jene chaLatA – pradeshakamp nathI evun chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘स्वसंवेद्यं’’ potAthI ja pote jaNAy chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘अबाधितम्’’ amIT (maTe nahi evun) chhe. jIvanun svarUp Avun chhe. 9 – 41.
नामूर्तत्वमुपास्य पश्यति जगज्जीवस्य तत्त्वं ततः ।
व्यक्तं व्यञ्जितजीवतत्त्वमचलं चैतन्यमालम्ब्यताम् ।।१०-४२।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘विवेचकैः इति आलोच्य चैतन्यम् आलम्ब्यताम्’’ (विवेचकैः) jemane bhedagnAn chhe evA puruSho (इति) je prakAre kahevAshe te prakAre (आलोच्य) vichArIne (चैतन्यम्) chaitanyano – chetanamAtrano (आलम्ब्यताम्) anubhav karo. kevun chhe chaitanya? ‘‘समुचितं’’ anubhav karavAyogya chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘अव्यापि न’’ jIvadravyathI kyArey bhinna hotun nathI, (अतिव्यापि वा) jIvathI anya chhe je pAnch dravyo temanAthI anya chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘व्यक्तं’’ pragaT chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘व्यज्जितजीवतत्त्वम्’’ (व्यज्जित) pragaT karyun chhe (जीवतत्त्वम्) jIvanun svarUp jeNe, evun chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘अचलं’’ pradeshakampathI rahit chhe. ‘‘ततः जगत् जीवस्य तत्त्वं अमूर्तत्वं उपास्य न पश्यति’’ (ततः) te kAraNathI (जगत्) sarva jIvarAshi (जीवस्य तत्त्वं) jIvanA nij svarUpane (अमूर्तत्वम्) sparsha, ras, gandh, varNaguNathI rahitapaNun (उपास्य) mAnIne (न पश्यति) anubhavato nathI; [bhAvArtha Am chhe — koI jANashe ke ‘jIv amUrta’ em jANIne anubhav karavAmAn Ave chhe paN e rIte to anubhav nathI. jIv amUrta to chhe parantu anubhavakALamAn em anubhave chhe ke ‘jIv chaitanyalakShaN;’] ‘‘यतः अजीवः द्वेधा अस्ति’’ (यतः) kAraN ke (अजीवः) achetanadravya (द्वेधा अस्ति) be prakAranAn chhe. te be prakAr kayA chhe? ‘‘वर्णाद्यैः सहितः तथा विरहितः’’ (वर्णाद्यैः) varNa,