46
वर्णादिमान्नटति पुद्गल एव नान्यः ।
चैतन्यधातुमयमूर्तिरयं च जीवः ।।१२-४४।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘अस्मिन् अविवेकनाटये पुद्गलः एव नटति’’ (अस्मिन्) anant kALathI vidyamAn chhe evo je (अविवेक) jIv-ajIvanI ekatvabuddhirUp mithyA sanskAr te-rUp chhe (नाटये) dhArAsantAnarUp vAramvAr vibhAvapariNAm, temAn (पुद्गलः) pudgal arthAt achetan mUrtimAn dravya (एव) nishchayathI (नटति) anAdi kALathI nAche chhe, ‘‘न अन्यः’’ chetanadravya nAchatun nathI. bhAvArtha Am chhe ke — chetanadravya ane achetanadravya anAdi chhe, potapotAnA svarUpe chhe, paraspar bhinna chhe. Avo anubhav pragaTapaNe sugam chhe; jene ekatvasanskArarUp anubhav chhe te achambo chhe. evun kem anubhave chhe? kem ke ek chetanadravya, ek achetanadravya — e rIte antar to ghaNun. athavA achambo paN nathI, kem ke ashuddhapaNAnA kAraNe buddhine bhram thAy chhe. jevI rIte dhatUro pItAn draShTi vichalit thAy chhe, shvet shankhane pILo dekhe chhe, paN vastu vichAratAn AvI draShTi sahajanI to nathI, draShTidoSh chhe, draShTidoShane dhatUro upAdhi paN chhe; tevI rIte jIvadravya anAdithI karmasanyogarUpe maLelun ja chAlyun Ave chhe, maLelun hovAthI vibhAvarUp ashuddhapaNe pariNamI rahyun chhe, ashuddhapaNAnA kAraNe gnAnadraShTi ashuddha chhe, te ashuddha draShTi vaDe chetanadravyane pudgalakarmanI sAthe ekatvasanskArarUp anubhave chhe — Avo sanskAr to vidyamAn chhe, paN vastusvarUp vichAratAn AvI ashuddha draShTi sahajanI to nathI, ashuddha chhe, draShTidoSh chhe ane draShTidoShane pudgalapinDarUp mithyAtvakarmano uday upAdhi paN chhe. have jevI rIte draShTidoShathI shvet shankhane pILo anubhave chhe to pachhI draShTimAn doSh chhe, shankh to shvet ja chhe, pILo dekhatAn shankh to pILo thayo nathI; tevI rIte mithyA draShTithI chetanavastu ane achetanavastune ek karIne