50
viparItapaNun, tene dUr karatun thakun gnAn pragaT thAy chhe. bhAvArtha Am chhe ke ahInthI kartRukarma-adhikArano prArambh thAy chhe. 1 – 46.
निदमुदितमखण्डं ज्ञानमुच्चण्डमुच्चैः ।
रिह भवति कथं वा पौद्गलः कर्मबन्धः ।।२-४७।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘इदम् ज्ञानम् उदितम्’’ (इदम्) vidyamAn chhe evI (ज्ञानम्) chidrUpashakti (उदितम्) pragaT thaI. bhAvArtha Am chhe ke jIvadravya gnAnashaktirUpe to vidyamAn ja chhe, parantu kALalabdhi pAmIne potAnA svarUpanun anubhavashIl thayun. kevun thatun thakun gnAn (chidrUpashakti) pragaT thayun? ‘‘परपरिणतिम् उज्झत्’’ (परपरिणतिम्) jIv-karmanI ekatvabuddhine (उज्झत्) chhoDatun thakun. vaLI shun karatun thakun? ‘‘भेदवादान् खण्डयत्’’ (भेदवादान्) utpAd-vyay-dhrauvya athavA dravya-guN-paryAy athavA ‘AtmAne gnAnaguN vaDe anubhave chhe,’ — ityAdi anek vikalpone (खण्डयत्) mULathI ukhADatun thakun. vaLI kevun chhe? ‘‘अखण्डं’’ pUrNa chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘उच्चैः उच्चण्डम्’’ (उच्चैः) atishayarUp (उच्चण्डम्) prachanD chhe arthAt koI varjanashIl nathI. ‘‘ननु इह कर्तृकर्मप्रवृत्तेः कथम् अवकाशः’’ (ननु) aho shiShya! (इह) ahIn shuddhagnAn pragaT thatAn (कर्तृकर्मप्रवृत्तेः) ‘jIv kartA ane gnAnAvaraNAdi pudgalapinD karma’ evo viparItapaNe buddhino vyavahAr teno (कथम् अवकाशः) avasar kevo? bhAvArtha Am chhe ke jem sUryano prakAsh thatAn andhakArano avasar nathI tem shuddhasvarUp-anubhav thatAn viparItarUp mithyAtvabuddhino pravesh nathI. ahIn koI prashna kare chhe ke shuddhagnAnano anubhav thatAn mAtra viparIt buddhi maTe chhe ke karmabandh maTe chhe? uttar Am chhe ke viparIt buddhi maTe chhe, karmabandh paN maTe chhe.
(पौद्गलः) pudgalasambandhI chhe je dravyapinDarUp (कर्मबन्धः) gnAnAvaraNAdi karmonun